جعفر الكذاب(226 - 271 هـ = 841 - 884 م)
جعفر الكذاب(226 - 271 هـ = 841 - 884 م)جعفر کذّاب
تازه کردن چاپ
فرهنگ > الهیات > دین اسلام > شیعه > کلیات > شخصیت ها
(cached)
جعفر بن علی معروف به جعفر کذاب، پسر حضرت امام هادی علیه السلام بود و در سال 226 به دنیا آمد. او مردی عیاش و نااهل و شرابخوار و از مدعیان امامت بود.
پس از شهادت پدرش ادعای امامت کرد ولی حضرت امام حسن عسگری علیه السلام اجازه هیچ‌گونه خودنمایی را به او نداد تا این که پس از شهادت امام حسن عسگری علیه السلام و آغاز غیبت صغری امام مهدی، او فرصت یافت دوباره ادعای امامت کند و با دروغ، جمعی را به گمراهی بکشاند و از این رو به جعفر کذاب شهرت یافت.
حضرت امام سجاد علیه السلام درباره ملقب شدن امام ششم به «صادق» فرمود:«از نسل پنجم او مردی به نام جعفر متولد می‌شود که به دروغ ادعای امامت می‌کند، و نامش جعفر کذاب است، از این رو به امام ششم، جعفر صادق لقب داده اند.»
پس از شهادت امام حسن عسگری، جعفر مأموران حکومت ستمگر عباسی را جهت تفتیش و تفحص از منزل امام و پیدا کردن امام زمان علیه السلام به سرای امام برد. هنگامی که پیکر مطهر امام عسگری علیه السلام را کفن نموده و در تابوت نهاده بودند، جعفر کذاب پیش رفت تا بر جنازه امام نماز بگزارد، اما وقتی خواست تکبیر بگوید، ناگاه کودکی گندمگون و سیاه موی پیش آمد، او را کنار زد و بر پیکر مطهر امام نماز گزارد.
مورخین درباره‌ی او دو نظر دارند. عده‌ای بر این باورند که وی تا پایان زندگی بر دعوی دروغین خود پای فشرد و همچنان خود را امام می‌دانست، اما برخی دیگر می‌گویند که وی از دعوی خود دست کشید و توبه کرد، و شیعیان نیز نامش را از جعفر کذاب به جعفر تائب برگرداندند.
در روایتی از محمد بن عثمان عمری ، نائب خاص امام زمان علیه السلام، آمده است که امام دوازدهم در توقیعی به توبه‌ی او اشاره نموده و فرموده است که راه جعفر راه برادران یوسف است که سرانجام توبه کردند.
جعفر با وجود عمر کوتاهی که داشت، فرزندان زیادی داشت و به ابوالکراین (پدر فرزندتان بسیار) مشهور بود. او سرانجام در سال 271 قمری در سامراء درگذشت.
منابع:
دایره المعارف تشیع ج 5؛ قاموس الرجال ج 2؛ المعارف و المعاریف ج 2؛ دایره المعارف الشیعه العامه، ج 7
جعفر پسر امام هادی
(تغییرمسیر از جعفر بن علی الهادی)
Question book.svg
کتاب‌شناسی یا ارجاعات این مقاله ناقص است. می‌توانید با اصلاح نحوهٔ ارجاع به منابع بر طبق شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌شیعه کمک کنید.
برای دیگر کاربردها، جعفر بن علی (ابهام‌زدایی) را ببینید.
جعفر بن علی
زادروز ۲۲۶ق
درگذشت ۲۷۱ق.
آرامگاه سامرا حرم عسکریین[۱]
محل زندگی سامرا مدینه
شناخته‌شده برای ادعای امامت
لقب جعفر کذاب
جعفر بن علی (۲۲۶ - ۲۷۱ ق)، معروف به جعفر کذّاب فرزند امام هادی (ع) و برادر امام حسن عسکری (ع). وی پس از شهادت برادرش ادعای امامت کرد و برای مدتی گروهی از شیعیان را به خود جلب کرد. پیروان او معتقد بودند امام حسن عسکری(ع) فرزندی نداشته و بعد از او برادرش امام خواهد بود. بنابر روایاتی، جعفر خود را جانشین امام هادی(ع) می‌دانست و در دوران حیات امام حسن عسکری(ع) دعوی امامت داشت. پیروان او را جعفریه نامیده‌اند.
محتویات
۱ کنیه، نسب و لقب‌ها
۲ خصوصیات
۳ تلاش برای به دست آوردن امامت
۴ موضع شیعیان در برابر جعفر
۵ فرقه جعفریه
۶ فرزندان جعفر
۷ پانویس
۸ منابع
۹ پیوند به بیرون
کنیه، نسب و لقب‌ها
جعفر فرزند امام هادی(ع) در ۲۲۶ به دنیا آمد. کنیه‌اش ابوعبداللّه، بود و به دلیل ادعای امامت پس از رحلت برادرش، امام حسن عسکری(ع)، و انکار وجود فرزندی برای ایشان به جعفر کذّاب ملقب شد.[۲] پیروان و فرزندانش وی را با لقب زَکی می‌شناختند.[۳] چون از اعقاب وی ۱۲۰ فرزند به‌وجود آمده، ابوکرَّین[۴] از القاب دیگر اوست.[۵] جعفر در سال ۲۷۱ درگذشت و در سامرا به خاک سپرده شد.[۶]
[نمایش]
خاندان پیامبر (ص)
خصوصیات
جعفر فردی خطاکار، دنیاطلب و فاسق معرفی شده است.[۷]
بنا به روایتی از امام سجاد(ع)، رسول خدا(ص) از تولد جعفر و اعمالی که از وی سر خواهد زد، خبر داده بودند.[۸] امام هادی(ع) نیز از تولد جعفر شادمان نشدند و فرمودند وی افراد زیادی را به گمراهی خواهد کشاند.[۹]
گفته شده است که امام حسن عسکری(ع) از جعفر کناره‌گیری و از مصاحبت با وی اجتناب می‌کردند.[۱۰]
جعفر بن علی در ماجرای فارس بن حاتم، که امام هادی(ع) او را طرد و لعن نموده و فرمان قتل وی را صادر کرده بودند، از فارس جانبداری کرد.[۱۱]
جعفر به شرابخواری نیز متهم بود، تا جایی که وی را به زُقُّ الخَمْر (ظرف شراب) ملقب کرده‌اند.[۱۲] برخی احتمال داده‌اند که این اتهام از دشمنی میان شیعیان دوازده امامی و پیروان جعفر نشأت گرفته باشد، چنان‌که پیروان جعفر نیز به امام حسن عسکری(ع) و یاران ایشان القاب و نسبتهای ناروا می‌دادند.[۱۳]
در روایتی از امام زمان(عج)، در پاسخ به نامه یکی از شیعیان درباره جعفربن علی، جعفر فردی بی‌اطلاع از احکام دین معرفی شده که قادر به تشخیص حلال از حرام نیست و علائم نافرمانی‌هایش از اوامر و نواهی الاهی مشهود است. طبق همان روایت، جعفر برای یادگیری سِحر، چهل شبانه‌روز نماز خود را ترک کرده بوده است.[۱۴]
همچنین، امام زمان(عج) در توقیعی کار و راه جعفر را به کار برادران یوسف تشبیه کرده‌اند.[۱۵] برخی این عبارت را تفسیر کرده‌اند به اینکه جعفر همچون برادران یوسف در نهایت توبه کرده است.[۱۶] و ازاین‌رو وی را توّاب لقب داده‌اند؛[۱۷] اما، به نظر می‌رسد مراد امام در توقیع مزبور، سابقه‌دار بودن گمراهی در فرزندان انبیا و اولیا بوده است.[۱۸]
تلاش برای به دست آوردن امامت
گفته شده است که جعفر برای به‌دست آوردن امامت تلاش زیادی کرد. وی پس از رحلت امام حسن عسکری(ع)، به‌رغم زنده بودن مادر ایشان، مدعی میراث حضرت شد.[۱۹] وی همچنین زمامداران وقت را تحریک کرد که خانه امام را برای یافتن فرزند ایشان جستجو کنند و با همکاری جعفر، یکی از کنیزان امام حسن عسکری(ع) زندانی شد و به شدت تحت نظر قرار گرفت،[۲۰] به‌علاوه، جعفر حاضر شد سالانه بیست هزار دینار به یکی از کارگزاران عباسی رشوه دهد تا امامت او را تأیید نماید.[۲۱] وی پس از رحلت امام‌حسن عسکری(ع) می‌خواست بر جنازه ایشان نماز گزارد، اما حضرت مهدی(عج)، که طفلی خردسال بود، وی را کنار زد و خود نماز را به‌جای آورد.[۲۲]
موضع شیعیان در برابر جعفر
شیعیان، باتوجه به احادیث مربوط به ردّ فَطَحیّه، امامت را جز در مورد امام حسن و امام حسین علیهماالسلام، در دو برادر جایز نمی‌دانستند.[۲۳] همچنین با سابقه ذهنی که از اعمال جعفر داشتند، وی را شایسته این منصب نمی‌دیدند؛[۲۴] ازاین‌رو، پس از رحلت امام حسن عسکری و مواجهه با ادعای جانشینی جعفر، به صورتهای مختلف وی را آزمودند و نفی منصب امامت از وی بیش از پیش برای‌شان آشکار شد.[۲۵]
فرقه جعفریه
پیروان جعفر در تاریخ به جعفریه معروف‌اند.[۲۶] پیروان جعفر درباره جانشینی وی اختلاف‌نظر داشتند. عده‌ای جعفر را جانشین بلافصل امام هادی، برخی او را جانشین برادرش سیدمحمد که در زمان حیات پدرش رحلت کرد، و عده‌ای دیگر وی را جانشین امام حسن عسکری دانسته‌اند.[۲۷] البته در چگونگی به امامت رسیدن جعفر میان طرفداران این فرقه، اختلافاتی وجود داشت که موجب انشعابات و پیدایش فرقه‌های دیگر شد.[۲۸]
همچنین فطحیه، که امامت دو برادر را قبول داشتند، به جعفر رجوع کردند. به همین دلیل، ابن‌بابویه[۲۹] جعفر را پیشوای نسل دوم فطحیه لقب داده است.
فرزندان جعفر
فرزندان جعفر، به‌سبب انتسابشان به امام رضا(ع)، به بَنُوالرِّضی[۳۰] یا رِضَویون[۳۱] مشهورند. پیروان جعفر نیز در میان شیعیان دوازده امامی به نام سردسته آنها، علی الطاحن در کوفه، به طاحنیه معروف بودند.[۳۲]
برخی پیروان وی به فرزندش، ابوالحسن علی، نقیب ارشد سادات بغداد، رجوع کردند.[۳۳] برخی دیگر معتقد بودند که امامت میان ابوالحسن و خواهرش فاطمه تقسیم شده و پس از آن دو به دیگر بازماندگان جعفر رسیده است.[۳۴]
مشخص نیست که طرفداران جعفر تا چه زمانی به صورت فرقه‌ای مستقل در جامعه شیعه باقی ماندند. شیخ مفید[۳۵] و شیخ طوسی[۳۶] بیان داشته‌اند که در زمان تألیف آثارشان هیچ یک از فرزندان جعفر را نیافته‌اند که به طریقه درست شیعه دوازده امامی نپیوسته باشد.[۳۷]
سعد بن عبدالله اشعری، در رد آرای این فرقه، کتابی با عنوان کتابُ الضِّیاءِ فی الردِّ علی المُحَمَّدیةِ وَ الْجَعفَریة نگاشته است.[۳۸]
پانویس
صحتی سردرودی، گزیده سیمای سامرا سینای سه موسی، ص۱۱۵.
عمری، ص۱۳۰ـ ۱۳۱؛ فخررازی، ۱۴۰۹، ص۷۸؛ ابن‌عنبه، ص۱۹۹؛ علی شدقمی، ص۱۶۱، ۱۶۵ـ۱۶۶
ر.ک: عرشی، ص۵۱
هر کرّ دلالت بر شصت دارد؛ حبیب‌آبادی، ج ۳، ص۹۸۷
ر.ک: عمری، ص۱۳۱، ۱۳۴؛ ابن‌عنبه، ص۱۹۹؛ حسن شدقمی، ص۶۴؛ علی شدقمی، ص۱۶۶
عمری، ص۱۳۴ـ۱۳۵؛ حبیب‌آبادی، همانجا؛ قس مدرسی طباطبائی، ص۱۱۸ـ۱۱۹، پانویس ۱۷۴
قس عمری، ص۱۳۵ـ۱۳۶
ر.ک: خَصیبی، ص۲۴۸؛ قمی، ص۲۰۳؛ ابن‌بابویه، کمال‌الدین، ج ۱، ص۳۱۹ـ۳۲۰؛ ابن‌شهر آشوب، ج ۴، ص۲۷۲ـ۲۷۳
طوسی، ص۲۲۶ـ۲۲۷؛ مجلسی، ج۵۰، ص۲۳۱
ر.ک: خصیبی، ص۳۸۲؛ عمری، ص۱۳۲
ابن‌قِبه رازی، ص۲۰۰
ر.ک: خصیبی، ص۲۴۸؛ عمری، ص۱۳۱؛ ابن‌شهرآشوب، ج ۴، ص۲۷۳؛ علی شدقمی، ص۱۶۱، ۱۶۵ـ۱۶۶
ر.ک: اشعری، ص۱۱۳؛ نوبختی، ص۱۰۸؛ ابوحاتم رازی، قسم ۳، ص۲۹۱ـ۲۹۲؛ شهرستانی، قسم ۱، ص۱۵۱
کشی، ج ۱، ص۲۸۷ـ۲۹۰؛ مجلسی، ج۵۰، ۲۲۸ـ۲۳۱
ابن‌بابویه، کمال‌الدین، ج ۲، ص۴۸۴؛ کشی، ج ۱، ص۲۹۰؛ مجلسی، ج۵۰، ص۲۲۷
ر.ک: نوبختی، ص۹۵، پانویس ۱؛ عمری، ص۱۳۰
ر.ک: ابن‌عنبه، ص۱۹۹، پانویس؛ علی شدقمی، ص۱۶۱، ۱۶۵؛ امین، ج ۶، ص۴۲۵؛ آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۴، قسم ۲، ص۵۱۹
ر.ک: مفید، الفصول العشرة فی‌الغیبة، ص۶۲؛ کشی، ج ۱، ص۱۰۷
مفید، الارشاد، ص۳۴۵؛ اربلی، ج ۲، ص۲۰۵، ۲۲۳؛ ذهبی، ج ۱۳، ص۱۲۱؛ نیز ر.ک: ابن‌قبه رازی، همانجا، که گفته است جعفر بر خلاف نظر پدرانش علیهم‌السلام عمل کرد، زیرا در صورت حیات مادر به برادر ارثی تعلق نمی‌گیرد
مفید، الارشاد، همانجا؛ طبرسی، ص۳۶۰؛ اربلی، ج۳، ص۲۰۵
ر.ک: مفید، الارشاد، همانجا؛ اربلی، ج۳، ص۱۹۹، ۲۰۵
مجلسی، ج۵۰، ص۳۳۲
ر.ک: کلینی، ج ۱، ص۲۸۵ـ۲۸۶؛ ابن‌بابویه، الامامة، ص۵۶ـ۵۹؛ ابن‌بابویه، کمال‌الدین، ج ۲، ص۴۱۴ـ۴۱۷؛ کشی، ج ۲، ص۵۲۵
ر.ک: طوسی، ص۸۴ - ۸۵، ۲۲۲
ر.ک: خصیبی، ص۳۸۳؛ ابن‌بابویه، کمال‌الدین، ج ۲، ص۴۷۵ـ ۴۷۸، ۴۸۸ـ۴۸۹؛ ابن‌حمزه، ص۶۰۷ـ۶۱۱
ابن‌قبه رازی، ص۱۹۸؛ اشعری، ص۱۰۱؛ فخررازی، ۱۴۰۷، ص۶۸؛ اقبال آشتیانی، ص۱۶۳؛ نیز ر.ک: مدرسی طباطبائی، ص۱۱۵ که معتقد است جعفریه پیش از این بر پیروان امام جعفرصادق علیه‌السلام اطلاق می‌شد؛ قس فخررازی، ۱۴۰۷، ص۶۸، پانویس ۲
برای نمونه ر.ک: قاضی عبدالجباربن احمد، ج۲۰، قسم ۲، ص۱۸۲؛ ناطق بالحق، ص۱۶۶
ر.ک: اشعری، ص۱۰۲ـ۱۱۶؛ نوبختی، ص۹۵ـ۱۱۲؛ مسعودی، ج ۵، ص۱۰۷؛ مفید، الفصول المختارة، ص۳۱۷ـ۳۲۱؛ شهرستانی، قسم ۱، ص۱۵۱ـ۱۵۲؛ اقبال آشتیانی، ص۱۶۱ـ ۱۶۵
معانی الاخبار، ص۶۵
عمری، ص۱۳۴
ابن‌عنبه، همانجا
ابوحاتم رازی، قسم ۳، ص۲۹۱؛ شهرستانی، قسم ۱، ص۱۵۱؛ قس نوبختی، ص۹۹، پانویس ۱، که در آنجا نام وی علی‌بن طاحی درج شده که احتمالاً تصحیف طاحن است
ر.ک: فخررازی، ۱۴۰۹، ص۷۹ـ۸۰؛ مدرسی طباطبائی، ص۱۱۸ـ۱۱۹
ر.ک: ابوحاتم رازی، قسم ۳، ص۲۹۲؛ شهرستانی، همانجا؛ نیز ر.ک: مدرسی طباطبائی، ص۱۱۹ـ۱۲۲
الفصول العشرة فی‌الغیبة، ص۶۵؛ همو، الفصول المختارة، ص۳۱۲
طوسی، ص۲۱۸
قس مدرسی طباطبائی، ص۱۲۰ـ۱۲۲
ر.ک: نجاشی، ص۱۷۷؛ آقابزرگ طهرانی، ۱۴۰۳، ج۲۴، ص۲۳۱
منابع
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
همو، طبقات اعلام الشیعة: الکرام البررة، مشهد ۱۴۰۴.
ابن‌بابویه (علی‌بن حسین)، الامامة و التبصرة من الحیرة، قم ۱۳۶۳ ش.
ابن‌بابویه (محمدبن علی)، کمال‌الدین و تمام النعمة، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۳۶۳ ش.
همو، معانی الاخبار، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۳۶۱ ش.
ابن‌حمزه، الثاقب فی‌المناقب، چاپ نبیل رضا علوان، قم ۱۴۱۲.
ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم، بی‌تا.
ابن‌عنبه، عمدة الطالب فی انساب آل ابی‌طالب، چاپ محمدحسن آل طالقانی، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.
ابن‌قبه رازی، النقض علی أبی الحسن علی‌بن احمدبن بشار فی‌الغیبة، در حسین مدرسی طباطبائی، مکتب در فرآیند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزدپناه، نیوجرسی ۱۳۷۵ ش.
ابوحاتم رازی، کتاب الزینة فی الکلمات الاسلامیة العربیة، قسم ۳، چاپ عبداللّه سلوم سامرائی، در عبداللّه سلوم سامرائی، الغلو و الفرق الغالیة فی الحضارة الاسلامیة، بغداد ۱۳۹۲/۱۹۷۲.
علی‌بن عیسی اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، چاپ هاشم رسولی محلاتی، بیروت ۱۴۰۱/ ۱۹۸۱.
سعدبن عبداللّه اشعری، کتاب المقالات و الفرق، چاپ محمدجواد مشکور، تهران ۱۳۶۱ ش.
عباس اقبال آشتیانی، خاندان نوبختی، تهران ۱۳۵۷ ش.
امین.
صحتی سردرودی، محمد، گزیده سیمای سامرا سینای سه موسی، مشعر، تهران، ۱۳۸۸ش.
محمدعلی حبیب‌آبادی، مکارم‌الا´ثار در احوال رجال دو قرن ۱۳ و ۱۴ هجری، ج ۳، اصفهان ۱۳۵۱ ش.
حسین‌بن حمدان خصیبی، الهدایة الکبری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
ذهبی.
حسن‌بن علی شدقمی، المستطابة فی نسب سادات طابة، در الرسائل الثلاث، چاپ مهدی رجایی، قم: کتابخانه آیة اللّه مرعشی نجفی، ۱۳۸۱ ش.
علی‌بن حسن شدقمی، زهرة المقول فی نسب ثانی فرعی الرسول(ص)، در همان.
محمدبن عبدالکریم شهرستانی، کتاب الملل و النحل، چاپ محمدبن فتح‌اللّه بدران، قاهره، ۱۳۷۵/۱۹۵۶، چاپ افست قم ۱۳۶۷ ش.
فضل‌بن حسن طبرسی، اعلام الوری بأعلام الهدی، چاپ علی‌اکبر غفاری، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
محمدبن حسن طوسی، کتاب الغیبة، چاپ عباداللّه طهرانی و علی احمد ناصح، قم ۱۴۱۱.
حسین‌بن احمد عرشی، کتاب بلوغ المرام، فی شرح مسک الختام فی من تولّی ملک الیمن من ملک و امام، چاپ انستاس ماری کرملی، قاهره، ۱۹۳۹، چاپ افست بیروت، بی‌تا.
علی‌بن محمد عمری، المجدی فی انساب‌الطالبیین، چاپ احمد مهدوی دامغانی، قم ۱۴۰۹.
محمدبن عمر فخررازی، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، چاپ محمد معتصم باللّه بغدادی، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
همو، الشجرة المبارکة فی انساب الطالبیة، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۰۹.
قاضی عبدالجباربن احمد، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ج۲۰، چاپ عبدالحلیم محمود و سلیمان دنیا، [ قاهره، بی‌تا.
حسن‌بن محمد قمی، کتاب تاریخ قم، ترجمه حسن‌بن علی قمی، چاپ جلال‌الدین طهرانی، تهران ۱۳۶۱ ش.
محمدبن عمرکشی، اختیار معرفه الرجال، المعروف برجال الکشی، [تلخیص] محمدبن حسن طوسی، تصحیح و تعلیق محمدباقربن محمد میرداماد، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۰۴.
کلینی.
مجلسی.
حسین مدرسی طباطبائی، مکتب در فرآیند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزدپناه، نیوجرسی ۱۳۷۵ ش.
مسعودی، مروج (بیروت).
محمدبن محمد مفید، الارشاد، قم: مکتبه بصیرتی، بی‌تا.
همو، الفصول العشره فی الغیبه، چاپ فارس حسون، قم، ۱۴۱۳.
همو، الفصول المختاره، چاپ علی میرشریفی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳.
یحیی‌بن حسین، ناطق بالحق، نصره مذاهب الزیدیه عنوان صحیح: الدعامه فی تثبیت الامامه، چاپ ناجی حسن، بیروت ۱۹۸۱.
احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنفی الشیعه المشتهر ب رجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
حسن‌بن موسی نوبختی، فرق الشیعه، چاپ محمدصادق آل بحرالعلوم، نجف ۱۳۵۵/۱۹۳۶.
پیوند به بیرون
منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام
جعفر بن علی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
جعفر بن علی (۲۲۶ – ۲۷۱ هجری قمری) پسر علی النقی امام دهم شیعیان و برادر حسن عسکری (امام یازدهم شیعیان دوازده‌امامی) است. در زمان حیات حسن عسکری کشمکش‌های زیادی بر سر امامت شیعیان بین جعفر و حسن عسکری و طرفداران دو برادر بوجود آمد. او پس از فوت برادرش، گفت برادرش هیچگاه فرزندی نداشته‌است.
چالش بین حسن عسکری و برادرش
پس از درگذشت علی النقی،، فریس بن حاتم قزوینی، از شیعیان پرنفوذ و نایبان اصلی هادی که در زمان امام شیعه از نیابت خلع شده‌بود، اعلام کرد که امام واقعی شیعه محمد فرزند بزرگ هادی بوده است که قبل از هادی فوت کرده است. اما او مقام امامت را از طریق غلام خود نفیس به جعفر (که بعدها توسط شیعیان جعفر کذاب نام گرفت) سپرده است. اقلیتی دیگر نیز ادعا کردند که هادی خود شخصاً جعفر را به امامت تعیین کرده است. در این زمان جعفر و اقلیتی از پیروانی که گرد خود جمع کرده بود، امامت برادر خود حسن عسکری را به چالش کشید. در این زمان پیروان حسن عسکری، جعفر را فاسد و شرابخوار در ملاعام می‌خواندند و چنین می‌گفتند که جعفر فرایض دینی را چهل روز رها کرده است تا شعبده بازی فرا بگیرد. در مقابل نیز پیروان جعفر، حسن عسکری را فاقد دانش لازم برای امامت شیعه می‌دانستند و پیروان حسن عسکری را حماریه می‌خواندند.[۱]
به گفته حسین مدرسی، هر چند مشکل است که پذیرفت که شیعیان کسی که چنین آشکارا بی‌دین باشد را به عنوان امام پذیرفته بودند. اما به نظر می‌رسد که تا حدی حقیقت در این گزارش‌ها موجود است. خصوصاً آنهایی که مربوط به دوران جوانی جعفر است زیرا در دفاعیه‌ای که طرفداران جعفر علیه اتهامات وارد بر او داشتند چنین می‌گفتند که جعفر از شخصیت دوران جوانی‌اش فاصله گرفته است.[۱]
عبدالعزیز ساچادینا می‌نویسد:[۲]
عباسیان همچنین جعفر، برادر عسکری و مدعی جایگاه امامت را مورد حمایت قرار دادند تا در خانواده امام نزاعی برقرار کند. منابع ما جعفر را شخصی دنیا دوست و لذت جو معرفی می‌کنند که برای امام شدن از اهرم‌های فشار مختلفی (در هنگام خلافت معتمد) استفاده نمود و بیشتر از یک بار سعی در بدنامی کسانی نمود که اعتقاد به امامت فرزند غایب عسکری داشتند.
گفته می‌شود که جعفر و حسن عسکری تا پایان عمر حسن عسکری با هم قهر بودند و هیچگاه دوباره با هم صحبت نکردند. تا زمان زنده بودن حسن عسکری، جعفر همیشه اسباب دردسر حسن عسکری بود. اختلاف و نفرت بین جعفر و طرفداران حسن عسکری به اوج رسید. تا حدی که جسد غرق‌شده نفیس که گفته می‌شد امر امامت به واسطه او به جعفر رسیده است در استخری یافت شد و دو تن از طرفداران جعفر در سامرا که آشکارا برای او تبلیغ می‌کردند مورد تعقیب طرفداران حسن عسکری قرار گرفتند و از ترس جان مجبور به فرار به کوفه شدند. تعقیبی که به یک روایت به دستور حسن عسکری بود.[۱]
پس از مرگ حسن عسکری
بعد از مرگ حسن بن علی عسکری جعفر خواستار دریافت سهم الارث از اموال او شد؛ امری که بر طبق فقه شیعه و با توجه به آن‌که مادر حسن عسکری در قید حیات بود ممکن نبود.[۳] این مسئله نهایتاً پس از هفت سال کشمکش میان جعفر از یک سو و مادرش از سویی دیگر، با دخالت خلیفهٔ وقت (معتمد) با تقسیم میراث میان مادر و خواهر و برادر ایشان خاتمه یافت.[۴]
او پس از درگذشت برادرش، گفت برادرش هیچگاه فرزندی نداشته‌است[۵] در عراق و کوفه بسیاری یا شاید حتی اکثریت شیعیان، امامت جعفر را پذیرفتند. بزرگان و متکلمانی از شیعه مانند علی بن حسین بن فضال، برجسته‌ترین روحانی شیعه در کوفه، از این جمله بودند. اما جعفر نیز مدت زیادی عمر نکرد و چند سالی پس از مرگ حسن عسکری مُرد.[۶]
او بعدها در میان شیعیان دوازده امامی به جعفر کذاب معروف شد و به سبب توبه جعفر تواب نام گرفت.[نیازمند منبع]
پانویس
Modarressi 1993, p. 71-76
Islamic Messianism: The Idea of Mahdī in Twelver Shīʻism By Abdulaziz Abdulhussein Sachedina, p. 41
حسین مدرسی طباطبایی، مکتب در فرایند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزد پناه، نشر کویر، چاپ پنجم 1387، ص. 155.
Moojan Momen. An introduction to Shiʻi Islam: the history and doctrines of Twelver Shiʻism. pp. 161–163. ISBN ۰۳۰۰۰۳۵۳۱۴, ۹۷۸۰۳۰۰۰۳۵۳۱۵ Check |isbn= value: invalid character (help).
احمد کسروی، در پاسخ بدخواهان، ۱۳۲۴.
Modarressi 1993, p. 77-85
جعفر کذاب
جعفر نام یکی از فرزند امام هادی علیه السلام است که در تاریخ، به دلیل ادعای دروغین برامامت خود به جعفر کذّاب معروف شده است.
محتویات
۱ نکوهش جعفر در روایات
۲ آیا جعفر توبه کرد؟
۳ پانویس
۴ منابع
نکوهش جعفر در روایات
ابن سیابه می گوید: «هنگامی که می خواست جعفر به دنیا بیاید، در خانه‌ی امام هادی(ع) بودم. دیدم اهل منزل همه خوشحال هستند؛ امّا امام خوشحال نبود. گفتم: ای سید و آقای من! چرا به آمدن این مولود خوشحال نیستید؟ حضرت فرمود: یهوّن علیک امره فانّه سیضلّ خلقاً کثیراً». [۱]
از برخی روایات استفاده می شود که وی در زمان حیات امام هادی(ع) تلاش می کرد که خود را امام بعد از پدر معرفی کند.
احمد بن سعد کوفی می گوید: «به همراه گروهی از شیعیان نزد امام هادی(ع) رسیدیم و از امامت بعد از ایشان سؤال کردیم و گفتیم که برخی می گویند امام بعد از شما، جعفر است و نه حسن. امام فرمود: [از این سخن ] بپرهیزید، همانا جعفر دشمن من است؛ اگرچه فرزند من است. همچنین او دشمن برادرش حسن است و حسن او امام بعد از من است...». [۲]
همچنین امام هادی(ع) در روایت دیگری می فرماید: «از فرزندم جعفر دوری کنید، آگاه باشید همانا نسبت او [به من ]، همچون حام به نوح است». [۳]
همچنین ابوخالد کابلی از امام سجّاد(ع) روایت می کند که رسول گرامی اسلام هنگامی که امامان بعد از خود را معرفی می فرمود، موقع ذکر امام صادق(ع) این گونه فرمود: «... جعفر بن محمد که او را صادق می نامند. پس برای پنجمین فرزندش)امام هادی(ع)(هم فرزندی است به نام جعفر که ادّعای امامت می کند و به خداوند دروغ می بندد! پس او نزد خداوند جعفر کذّاب و افترازننده به خداوند و مدّعی امری است که اهل آن نیست. همچنین او مخالف پدرش و حاسد برادرش است....».[۴]
آیا جعفر توبه کرد؟
در تاریخ یا در سخنان اهل بیت: چیزی در این زمینه وارد نشده است. فقط علی علوی عمری در المجدی فی الانساب می نویسد: «قولی هست که او قبل از پدرش برگشت و توبه کرد، ولی پس از شهادت برادرش امام حسن، چون گمان می کرد فرزندی ندارد، ادّعای امامت بعد از برادرش را کرد و به کذّاب معروف شد». [۵]
احمد بن اسحاق، وکیل امام حسن عسکری(ع) می گوید: «جعفر کذّاب کتابی نوشته و مدّعی شده بود که در این کتاب، علم حلال و حرام و همه علوم تا ابد نوشته شده است کتاب را خواندم و دربار آن برای امام زمان(ع) نامه ای نوشتم. حضرت در جواب نوشتند: «... از عبارت کتاب معلوم است که چه کسی نوشته است. خداوند حق را بر اهل آن حفظ کند! خداوند ابا دارد از اینکه امامت را بین دو برادر، بعد از امام حسن و امام حسین، جمع کند...». [۶]
جعفر در سال 271ق در سامرا، در حالی که 45 سال داشت، مرد. او را در کنار قبر پدرش در سامرا به خاک سپردند.الغیبه، [۷]
پانویس
اکمال الدین و اتمام النعمه، ص 321.
الهدایه الکبری، ص 320.
الهدایه الکبری، ص 381.
اکمال الدین و اتمام النعمه، ص 219؛ اثبات الهداه، ج 1، ص 275، ح 129.
المجدی فی الانساب، ص 130.
الغیبه، شیخ طوسی، ص 287.
شیخ طوسی، ص 84.
منابع
همسر و فرزندان امام هادی (ع), علی احمدی, کوثر : تابستان 1386، شماره 70
جعفر بن علی الهادی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جعفر بن علی، فرزند امام هادی و ملقب به جعفر کذاب است.
فهرست مندرجات
۱ - مشخصات
۲ - نسب جعفر
۳ - وجه تسمیه جعفربن علی به کذاب
۴ - جعفر کذاب در کلام معصومان
۴.۱ - حدیثی از امام سجاد
۵ - علت انحراف جعفر
۵.۱ - سخنی از فاطمه بنت هیثم
۶ - اوج کژی جعفر
۷ - عملکرد جعفر
۷.۱ - ادعای امامت
۷.۲ - انکار وارث امام عسکری
۷.۳ - تحریک دولت‌مردان بر ضد امام مهدی
۷.۴ - سخنی از احمد بن اسحاق
۸ - خبر دادن پیامبر از اعمال جعفر کذاب
۹ - ناخشنودی ائمه از جعفر کذاب
۱۰ - ویژگی‌های جعفر بن علی
۱۱ - شرابخواری جعفر
۱۲ - جعفر کذاب از دیدگاه امام زمان
۱۳ - تلاش جعفر برای رسیدن به امامت
۱۴ - آزمودن جعفر توسط شیعیان
۱۵ - پیروان جعفر کذاب
۱۶ - اختلاف پیروان جعفر درباره جانشینی وی
۱۷ - القاب دیگر جعفر
۱۸ - رضویون
۱۹ - طاحنیه
۲۰ - درگذشت جعفر
۲۱ - عاقبت پیروان جعفر بعد از درگذشت وی
۲۲ - کتابی در رد آرای این فرقه
۲۳ - عاقبت جعفر در منابع شیعه
۲۳.۱ - دیدگاه اول
۲۳.۲ - دیدگاه دوم
۲۳.۳ - روایتی از کلینی
۲۴ - فهرست منابع
۲۵ - پانویس
۲۶ - منبع
مشخصات
[ویرایش]
کنیه‌اش ابوعبداللّه، بود. وی در ۲۲۶ به دنیا آمد.
جعفر کذّاب، عموی امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) و مدعی جانشینی امام عسکری (علیه‌السلام) بود.
نسب جعفر
[ویرایش]
جعفر، یکی از فرزندان حضرت هادی (علیه‌السلام) است که پس از شهادت برادرش امام حسن عسکری (علیه‌السلام)، ضمن ادعاهای باطلی چند، ادعای امامت کرد و ازاین‌رو به کذّاب (بسیار دروغ‌گو) شهرت یافت.
وجه تسمیه جعفربن علی به کذاب
[ویرایش]
او به دلیل ادعای امامت پس از رحلت برادرش، امام حسن عسکری علیه‌السلام، و انکار وجود فرزندی برای ایشان به جعفر کذّاب ملقب شد. [۱]
[۲]
[۳]
[۴]
[۵]
جعفر کذاب در کلام معصومان
[ویرایش]
این شهرت و نیز ادعای او، پیش‌تر در کلمات معصومان (علیهم‌السلام) پیش‌گویی شده بود.
← حدیثی از امام سجاد
امام سجاد (علیه‌السلام) به نقل از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده است:
آن‌گاه که فرزندم جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب متولد شد، نامش را صادق بگذارید که پنجمین فرزند از سلالۀ او، نامش جعفر است که از روی تجرّی بر خدای تعالی و دروغ بستن بر او، ادعای امامت می‌کند! او نزد خدا جعفر کذّاب و مفتری بر خدا و مدعی مقامی است که اهل آن نیست. وی، مخالف پدر خویش و حسود بر برادر خود و کسی است که می‌خواهد در هنگام غیبت ولی خدا او را برملا سازد.
امام سجاد (علیه‌السلام) پس از نقل فرمایش پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بسیار گریسته و فرمود:
«کأنّی بجعفر الکذّاب و قد حمل طاغیة زمانه علی تفتیش أمر ولیّ اللّه و المغیّب فی حفظ اللّه و التّوکیل بحرم أبیه جهلا منه بولادته و حرصا علی قتله إن ظفر به و طمعا فی میراث أبیه حتّی یأخذه بغیر حقّه»؛ «گویا جعفر کذّاب را می‌بینم که طاغی زمانش را وادار می‌کند، تا در امر ولی اللّه و غایب در حفظ الهی و موکل بر حرم پدرش، تفتیش کند؛ به سبب جهلی که بر ولادت او و حرصی که بر قتل او دارد؛ اگر به او دست‌رسی یابد، و طمعی که در میراث او دارد، تا آن را به ناحق غصب کند». [۶]
علت انحراف جعفر
[ویرایش]
بدون شک انحراف جعفر از خط پدران معصومش، نه به علت کوتاهی و سستی پدر در تربیت وی بود و نه به سبب محیطی که در آن می‌زیست.
این انحراف به علت هم‌نشینی با بدکاران و منحرفان برای وی پدید آمد و شکی نیست هم‌نشین در انسان تأثیر فراوانی دارد؛ همان‌گونه که قرآن کریم از ماجرای نافرمانی همسر لوط (علیه‌السلام) سخن می‌گوید.
← سخنی از فاطمه بنت هیثم
فاطمه، دختر محمد بن هیثم معروف به ابن سیابه گوید: هنگام ولادت جعفر، من در خانۀ امام هادی (علیه‌السلام) بودم و اهل خانه به این ولادت شادمان شدند. نزد امام هادی (علیه‌السلام) رفتم و او را شاد نیافتم.
گفتم: «ای سرورم! چرا شما را به واسطۀ این مولود شادان نمی‌بینم؟» فرمود: «یهون علیک أمره فإنّه سیضلّ خلقا کبیرا»، «این امر بر تو آسان خواهد شد؛ زیرا به زودی او گروه پرشماری را گمراه می‌سازد.» [۷]
اوج کژی جعفر
[ویرایش]
اوج کژی جعفر پس از شهادت امام حسن عسکری (علیه‌السلام) صورت گرفت. وی، با اینکه اهل فسق و فجور و گناهان بزرگ بود، خود را جانشین آن حضرت معرفی کرد. [۸]
عملکرد جعفر
[ویرایش]
عملکرد جعفر کذّاب در مقابل روش امامان معصوم (علیهم‌السلام) در موارد ذیل قابل بررسی است:
← ادعای امامت
وی پس از برادر خود امام حسن عسکری (علیه‌السلام)، ادعای امامت کرد و برای رسیدن به این هدف خود، نقشه‌هایی کشید. اوّل خود، را در معرض تسلیت‌گویی مردم و تبریک بر امامت خود قرار داد؛ دوم خود را آماده اقامه نماز بر جنازه برادرش کرد، تا بلکه از این راه منصب رسمی (امامت) را به چنگ آورد. نقشه دیگر این بود که دست به دامن دولت شد تا دولت، او را به جای برادرش گذاشته و زعامت شیعیان را به وی واگذار نماید؛ اما در تمام این نقشه‌ها شکست خورد و جز رسوایی، چیزی به دست نیاورد.
← انکار وارث امام عسکری
جعفر کذّاب، منکر وارث شرعی امام عسکری (علیه‌السلام) و امامت حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) شد. به همین دلیل مدعی شد وارث منحصربه‌فرد امام عسکری (علیه‌السلام) است و به کمک دولت، توانست اموال امام عسکری (علیه‌السلام) را تصرف کند.
← تحریک دولت‌مردان بر ضد امام مهدی
وی وقتی دید حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) در جریان نماز، بر او احتجاج کرده و رسوایش کرد، دولت حاکم را بر ضد آن حضرت و وجود او تحریک کرد و در نتیجه حاکمان جور، دوباره به خانه امام عسکری (علیه‌السلام) یورش بردند و برای یافتن حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) تلاش‌های مذبوحانه‌ای انجام دادند؛ ولی خواست الهی بر آن تعلق گرفت که آن حضرت از گزند بدخواهان در امان بماند. [۹]
← سخنی از احمد بن اسحاق
احمد بن اسحاق گوید: از جعفر بن علی نامه‌ای به دست من رسید و طی آن ادعا کرده بود به علم دین (حلال و حرام) و نیز کلیۀ علوم و آنچه که مردم بدان نیازمندند، آگاهی دارد. پس از اینکه نامه را خواندم، عریضه‌ای به پیشگاه مقدس حضرت امام عصر (علیه‌السلام) نگاشتم و نامۀ جعفر را نیز به پیوست آن قرار دادم. به دنبال آن، از ناحیۀ مقدسه پاسخی بدین شرح صادر شد:
به نام خداوند بخشاینده مهربان؛ خداوند سبحانه و تعالی تو را پایدار بدارد! نامۀ تو و ضمیمۀ آن (نامۀ جعفر) به من رسید و از مضمون آن - که با اختلاف الفاظ و اشتباهات بسیار توأم بود - آگاه شدم. اگر شما هم دقّت کرده بودید، به برخی از آنها آگاه می‌شدید.
آن‌گاه حضرت مهدی (علیه‌السلام) در ادامه با ذکر حمد و ثنای پروردگار سبحانه و تعالی، مطالبی در ردّ جعفر بیان فرمود:
«... این پیرو باطل و دروغ‌گو، بر خداوند افترا بسته است. این شخص با امید به چه چیز می‌خواهد این ادعای عاری از حقیقت خود را ثابت کند؟ آیا با اطلاعاتی که در احکام الهی دارد؟ به خدا قسم! این فرد آن قدر بی‌اطلاع است که حلال و حرام را نمی‌شناسد و میان بد و خوب فرق نمی‌گذارد. آیا به دانش خود تکیه دارد؟ او به قدری تهی‌دست است که حق و باطل را نمی‌شناسد، محکم و متشابه را نمی‌داند و از احکام نماز - حتی وقت آن - آگاهی ندارد. آیا این مدعی فاقد صلاحیت، به ورع و پرهیزکاری خویش تکیه می‌کند؟ خداوند شاهد است که نماز واجب خویش را برای اینکه شعبده‌بازی یاد بگیرد، ترک کرده است. حتما از ظروف مشروب و آثار دیگری از گناهان او اطلاع دارید...
خداوند سبحانه و تعالی تو را توفیق دهد! آنچه برایت گفتم، از این ستم‌کار ستمگر بپرس و او را آزمایش کن. از یکی از آیات قرآن و تفسیر آن از وی بپرس یا از نماز و شرایط آن از او بپرس، تا به معایب و کمبودهای او پی ببری و حال او را بدانی. خداوند سبحانه و تعالی کفایت‌کننده است؛ او حق را برای اهلش حفظ می‌کند و آن را در جایگاهش قرار می‌دهد. [۱۰]
خبر دادن پیامبر از اعمال جعفر کذاب
[ویرایش]
بنا به روایتی از امام سجاد علیه‌السلام، رسول خدا صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم از تولد جعفر و اعمالی که از وی سر خواهد زد، خبر داده بودند. [۱۱]
[۱۲]
[۱۳]
[۱۴]
ناخشنودی ائمه از جعفر کذاب
[ویرایش]
امام هادی علیه‌السلام از تولد جعفر شادمان نشدند و فرمودند وی افراد زیادی را به گمراهی خواهد کشاند. [۱۵]
[۱۶]
گفته شده است که امام حسن عسکری علیه‌السلام از جعفر کناره‌گیری و از مصاحبت با وی اجتناب می‌کردند. [۱۷]
[۱۸]
جعفربن علی در ماجرای فارِس‌بن حاتم، فردی که امام هادی علیه‌السلام او را طرد و لعن نموده و فرمان قتل وی را صادر کرده بودند، برخلاف پدر و برادرش، امام حسن عسکری علیه‌السلام، از فارس جانبداری کرد. [۱۹]
ویژگی‌های جعفر بن علی
[ویرایش]
جعفر فردی خطاکار، دنیاطلب و فاسق معرفی شده است. [۲۰]
شرابخواری جعفر
[ویرایش]
جعفر به شرابخواری نیز متهم بود، تا جایی که وی را به زُقُّ الخَمْر (ظرف شراب) ملقب کرده‌اند. [۲۱]
[۲۲]
[۲۳]
[۲۴]
[۲۵]
برخی احتمال داده‌اند که این اتهام از دشمنی میان شیعیان دوازده امامی و پیروان جعفر نشئت گرفته باشد، چنان‌که پیروان جعفر نیز به امام حسن عسکری علیه‌السلام و یاران ایشان القاب و نسبتهای ناروا می‌دادند. [۲۶]
[۲۷]
[۲۸]
[۲۹]
جعفر کذاب از دیدگاه امام زمان
[ویرایش]
در روایتی از امام زمان عجل‌اللّه تعالی‌فرجه‌الشریف، در پاسخ به نامه یکی از شیعیان در باره جعفربن علی، جعفر فردی بی‌اطلاع از احکام دین معرفی شده که قادر به تشخیص حلال از حرام نیست و علائم نافرمانی‌هایش از اوامر و نواهی الاهی مشهود است. طبق همان روایت، جعفر برای یادگیری سحر، چهل شبانه‌روز نماز خود را ترک کرده بوده است. [۳۰]
[۳۱]
همچنین، امام زمان در توقیعی کار و راه جعفر را به کار برادران یوسف همانند کرده‌اند. [۳۲]
[۳۳]
[۳۴]
برخی این عبارت را تفسیر کرده‌اند به اینکه جعفر همچون برادران یوسف در نهایت توبه کرده است [۳۵]
[۳۶]
و ازاین‌رو وی را توّاب لقب داده‌اند؛ [۳۷]
[۳۸]
[۳۹]
[۴۰]
اما، به نظر می‌رسد مراد امام در توقیع مزبور، سابقه‌دار بودن گمراهی در فرزندان انبیا و اولیا بوده است. [۴۱]
[۴۲]
تلاش جعفر برای رسیدن به امامت
[ویرایش]
گفته شده است که جعفر برای به‌دست آوردن امامت تلاش زیادی کرد. وی پس از رحلت امام حسن عسکری، به‌رغم زنده بودن مادر ایشان، مدعی میراث حضرت شد. [۴۳]
[۴۴]
[۴۵]
ابن قبه،
[۴۶]
گفته است جعفر بر خلاف نظر پدرانش علیهم‌السلام عمل کرد، زیرا در صورت حیات مادر به برادر ارثی تعلق نمی‌گیرد.
وی همچنین زمامداران وقت را تحریک کرد که خانه امام را برای یافتن فرزند ایشان جستجو کنند و با همکاری جعفر، یکی از کنیزان امام حسن عسکری زندانی شد و به شدت تحت نظر قرار گرفت، [۴۷]
[۴۸]
[۴۹]
به‌علاوه، جعفر حاضر شد سالانه بیست هزار دینار به یکی از کارگزاران خلافت رشوه دهد تا امامت او را تأیید نماید. [۵۰]
[۵۱]
وی پس از رحلت امام‌حسن عسکری می‌خواست بر جنازه ایشان نماز گزارد، اما حضرت مهدی عجل‌اللّه‌تعالی‌فرجه‌الشریف، که طفلی خردسال بود، وی را کنار زد و خود نماز را به‌جای آورد. [۵۲]
آزمودن جعفر توسط شیعیان
[ویرایش]
شیعیان، باتوجه به احادیث ردّ فَطْحَیه، این امر را جز در مورد امام حسن و امام حسین علیهماالسلام جایز نمی‌دانستند. [۵۳]
[۵۴]
[۵۵]
[۵۶]
همچنین با سابقه ذهنی که از اعمال جعفر داشتند، وی را شایسته این منصب نمی‌دیدند؛ [۵۷]
[۵۸]
ازاین‌رو، پس از رحلت امام حسن عسکری و مواجهه با ادعای جانشینی جعفر، به صورتهای مختلف وی را آزمودند و نفی منصب امامت از وی بیش از پیش بر ایشان آشکار شد. [۵۹]
[۶۰]
[۶۱]
پیروان جعفر کذاب
[ویرایش]
پیروان جعفر در تاریخ به جعفریه معروف‌اند. [۶۲]
[۶۳]
[۶۴]
[۶۵]
مدرسی طباطبائی، [۶۶]
معتقد است جعفریه پیش از این بر پیروان امام جعفرصادق علیه‌السلام اطلاق می‌شد. [۶۷]
اختلاف پیروان جعفر درباره جانشینی وی
[ویرایش]
پیروان جعفر در باره جانشینی وی اختلاف‌نظر داشتند. عده‌ای جعفر را جانشین بلافصل امام هادی، برخی او را جانشین برادرش سیدمحمد که در زمان حیات پدرش رحلت کرد، و عده‌ای دیگر وی را جانشین امام حسن عسکری دانسته‌اند. [۶۸]
[۶۹]
در چگونگی به امامت رسیدن جعفر نیز میان صاحبان این آرا تفاوتهایی بوده که موجب انشعابات و پیدایش فرقه‌های دیگر شده است. [۷۰]
[۷۱]
[۷۲]
[۷۳]
[۷۴]
القاب دیگر جعفر
[ویرایش]
فطحیه، که امامت دو برادر را قبول داشتند، به جعفر رجوع کردند. به همین دلیل، ابن‌بابویه [۷۵]
جعفر را پیشوای نسل دوم فطحیه لقب داده است.برای جعفر القاب دیگری نیز ذکر شده است. پیروان و فرزندانش وی را با لقب زَکی می‌شناختند. [۷۶]
چون از اعقاب وی ۱۲۰ فرزند به‌وجود آمده ابوکَرَّین (هر کرّ دلالت بر شصت دارد [۷۷]
) از القاب دیگر اوست. [۷۸]
[۷۹]
[۸۰]
[۸۱]
[۸۲]
رضویون
[ویرایش]
جعفر با وجود زندگی کوتاه، دارای فرزندان بسیاری شد. فرزندان جعفر، به‌سبب انتسابشان به امام رضا علیه‌السلام، به بَنُوالرِّضی [۸۳]
یا رِضَویون [۸۴]
مشهورند.
طاحنیه
[ویرایش]
پیروان جعفر نیز در میان شیعیان دوازده امامی به نام سردسته آنها، علی‌الطاحن در کوفه، به طاحنیه معروف بودند. [۸۵]
[۸۶]
[۸۷]
درگذشت جعفر
[ویرایش]
جعفر در سال ۲۷۱ درگذشت و در سامرا به خاک سپرده شد. [۸۸]
[۸۹]
[۹۰]
عاقبت پیروان جعفر بعد از درگذشت وی
[ویرایش]
برخی پیروان وی به فرزندش، ابوالحسن علی، نقیب ارشد سادات بغداد، رجوع کردند. [۹۱]
[۹۲]
برخی دیگر معتقد بودند که امامت میان ابوالحسن و خواهرش فاطمه تقسیم شده و پس از آن دو به دیگر بازماندگان جعفر رسیده است. [۹۳]
[۹۴]
[۹۵]
مشخص نیست که طرفداران جعفر تا چه زمانی به صورت فرقه‌ای مستقل در جامعه شیعه باقی ماندند.شیخ مفید [۹۶]
[۹۷]
و شیخ‌طوسی [۹۸]
بیان داشته‌اند که در زمان تألیف آثارشان هیچ یک از فرزندان جعفر را نیافته‌اند که به طریقه درست شیعه دوازده امامی نپیوسته باشد. [۹۹]
کتابی در رد آرای این فرقه
[ویرایش]
سعدبن عبدالله اشعری، در رد آرای این فرقه، کتابی با عنوان کِتابُ الضِّیاءِ فی الردِّ علی المُحَمَّدیةِ وَ الْجَعفَریة نگاشته است. [۱۰۰]
[۱۰۱]
عاقبت جعفر در منابع شیعه
[ویرایش]
منابع شیعه دربارۀ پایان کار او دو دیدگاه دارند:
← دیدگاه اول
وی تا پایان زندگی بر ادعای دروغین خود پای فشرده، همچنان خود را امام می‌دانست.
← دیدگاه دوم
وی از دعوی دروغین خود دست برداشته، توبه کرد و شیعیان نیز نامش را از جعفر کذّاب به جعفر تائب برگرداندند.
← روایتی از کلینی
کلینی به نقل از محمد بن عثمان عمری می‌گوید: امام دوازدهم (علیه‌السلام) در توقیعی به توبه او تصریح کرده است:
راه جعفر، راه برادران یوسف است [۱۰۲]
[۱۰۳]
که سرانجام توبه کردند و گناهشان بخشوده شد.
فهرست منابع
[ویرایش]
• محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
• محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه: الکرام البررة، مشهد ۱۴۰۴.
• ابن‌بابویه (علی‌بن حسین)، الامامة و التبصرة من الحیرة، قم ۱۳۶۳ ش.
• ابن‌بابویه (محمدبن علی)، کمال‌الدین و تمام النعمة، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۳۶۳ ش.
• ابن‌بابویه (محمدبن علی)، معانی الاخبار، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۳۶۱ ش.
• ابن‌حمزه، الثاقب فی‌المناقب، چاپ نبیل رضا علوان، قم ۱۴۱۲؛
• ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم.
• ابن‌عنبه، عمدة الطالب فی انساب آل ابی‌طالب، چاپ محمدحسن آل طالقانی، نجف ۱۳۸۰/۱۹۶۱.
• ابن‌قبه رازی، النقض علی أبی الحسن علی‌بن احمدبن بشار فی‌الغیبة، در حسین مدرسی طباطبائی، مکتب در فرآیند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزدپناه، نیوجرسی ۱۳۷۵ ش.
• ابوحاتم رازی، کتاب الزینة فی الکلمات الاسلامیة العربیة، قسم ۳، چاپ عبداللّه سلوم سامرائی، در عبداللّه سلوم سامرائی، الغلو و الفرق الغالیة فی الحضارة الاسلامیة، بغداد ۱۳۹۲/۱۹۷۲.
• علی‌بن عیسی اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، چاپ هاشم رسولی محلاتی، بیروت ۱۴۰۱/ ۱۹۸۱.
• سعدبن عبداللّه اشعری، کتاب المقالات و الفرق، چاپ محمدجواد مشکور، تهران ۱۳۶۱ ش.
• عباس اقبال آشتیانی، خاندان نوبختی، تهران ۱۳۵۷ ش.
.• محمدعلی حبیب‌آبادی، مکارم‌الاثار در احوال رجال دو قرن ۱۳ و ۱۴ هجری، ج ۳، اصفهان ۱۳۵۱ ش.
• حسین‌بن حمدان خصیبی، الهدایة الکبری، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
• حسن‌بن علی شدقمی، المستطابة فی نسب سادات طابة، در الرسائل الثلاث، چاپ مهدی رجایی، قم: کتابخانه آیة اللّه مرعشی نجفی، ۱۳۸۱ ش.
• علی‌بن حسن شدقمی، زهرة المقول فی نسب ثانی فرعی الرسول ( ص )، چاپ مهدی رجایی، قم: کتابخانه آیة اللّه مرعشی نجفی، ۱۳۸۱ ش.
• محمدبن عبدالکریم شهرستانی، کتاب الملل و النحل، چاپ محمدبن فتح‌اللّه بدران، قاهره ۱۳۷۵/۱۹۵۶، چاپ افست قم ۱۳۶۷ ش.
• فضل‌بن حسن طبرسی، اعلام الوری بأعلام الهدی، چاپ علی‌اکبر غفاری، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
• محمدبن حسن طوسی، کتاب الغیبة، چاپ عباداللّه طهرانی و علی احمد ناصح، قم ۱۴۱۱.
• حسین‌بن احمد عرشی، کتاب بلوغ المرام، فی شرح مسک الختام فی من تولّی ملک الیمن من ملک و امام، چاپ انستاس ماری کرملی، ( قاهره ? ۱۹۳۹)، چاپ افست بیروت.
• علی‌بن محمد العلوی، المجدی فی انساب‌الطالبیین، چاپ احمد مهدوی دامغانی، قم ۱۴۰۹.
• محمدبن عمر فخررازی، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، چاپ محمد معتصم باللّه بغدادی، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
• محمدبن عمر فخررازی، الشجرة المبارکة فی انساب الطالبیة، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۰۹.
• قاضی عبدالجباربن احمد، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ج۲۰، چاپ عبدالحلیم محمود و سلیمان دنیا، قاهره.
• حسن‌بن محمد قمی، کتاب تاریخ قم، ترجمه حسن‌بن علی قمی، چاپ جلال‌الدین طهرانی، تهران ۱۳۶۱ ش.
• محمدبن عمرکشی، اختیار معرفه الرجال،ligzwnj; با سابقه ذهنیzwnj; zwnj; نوبختی]] ht/spantag light_tag• [[ابنzwnj; محمدبن المعروف برجال الکشی، (تلخیص) محمدبن حسن طوسی، تصحیح و تعلیق محمدباقربن محمد میرداماد، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۰۴.
• کلینی، اصول کافی.
• مجلسی، بحارالانوار.
• حسین مدرسی طباطبائی، مکتب در فرآیند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزدپناه، نیوجرسی ۱۳۷۵ ش.
• مسعودی، مروج (بیروت).
• محمدبن محمد مفید، الارشاد، قم: مکتبه بصیرتی.
• محمدبن محمد مفید، الفصول العشره فی الغیبه، چاپ فارس حسون، قم ۱۴۱۳.
• محمدبن محمد مفید، الفصول المختاره، چاپ علی میرشریفی، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳.
• یحیی‌بن حسین، ناطق بالحق، نصره مذاهب الزیدیه (عنوان صحیح: الدعامه فی تثبیت الامامه)، چاپ ناجی حسن، بیروت ۱۹۸۱.
• احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنفی الشیعه المشتهر برجال النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.
• حسن‌بن موسی نوبختی، فرق الشیعه، چاپ محمدصادق آل بحرالعلوم، نجف ۱۳۵۵/۱۹۳۶.
پانویس
[ویرایش]
۱. ↑ المجدی فی انساب‌الطالبیین ص۱۳۰-۱۳۱.
۲. ↑ الشجرة المبارکة فی انساب الطالبیة ص۷۸.
۳. ↑ عمدة الطالب فی انساب آل ابی‌طالب ص۱۹۹.
۴. ↑ المستطابة فی نسب سادات طابة، در الرسائل الثلاث ص۱۶۱.
۵. ↑ المستطابة فی نسب سادات طابة، در الرسائل الثلاث ص۱۶۵-۱۶۶.
۶. ↑ ابن بابویه، ابی‌جعفر محمد بن علی (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۳۲۰، ح۲.
۷. ↑ ابن بابویه، ابی‌جعفر محمد بن علی (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۳۲۱، ح۲.
۸. ↑ ابن بابویه، ابی‌جعفر محمد بن علی (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، باب ۴۳، ص۴۷۶، ح۲۶.
۹. ↑ صدر، سیدمحمد، پژوهشی در زندگی امام ـ مهدی (علیه‌السلام)، ص۲۴۷.
۱۰. ↑ طوسی، ابی‌جعفر، محمد بن حسن (شیخ طوسی)، کتاب الغیبة، ص۲۸۷ ۲۹۰.
۱۱. ↑ الهدایة الکبری ص۲۴۸.
۱۲. ↑ تاریخ قم، ترجمه حسن‌بن علی قمی ص۲۰۳.
۱۳. ↑ ابن بابویه، ابی‌جعفر محمد بن علی (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۳۱۹۳۲۰.
۱۴. ↑ مناقب آل ابی‌طالب ج۳، ص۳۹۳.
۱۵. ↑ طوسی، ابی‌جعفر، محمد بن حسن (شیخ طوسی)، کتاب الغیبة، ص ۲۲۶۲۲۷.
۱۶. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ج۵۰، ص۲۳۱.
۱۷. ↑ الهدایة الکبری ص۳۸۱.
۱۸. ↑ المجدی فی انساب‌الطالبیین ص۱۳۲.
۱۹. ↑ النقض علی أبی الحسن علی‌بن احمدبن بشار فی‌الغیبة ص۲۰۰.
۲۰. ↑ المجدی فی انساب‌الطالبیین ص۱۳۵-۱۳۶.
۲۱. ↑ الهدایة الکبری ص۲۴۸.
۲۲. ↑ المجدی فی انساب‌الطالبیین ص۱۳۱.
۲۳. ↑ مناقب آل ابی‌طالب ج۳، ص۳۹۳.
۲۴. ↑ المستطابة فی نسب سادات طابة، در الرسائل الثلاث ص۱۶۱.
۲۵. ↑ المستطابة فی نسب سادات طابة، در الرسائل الثلاث ص۱۶۵-۱۶۶.
۲۶. ↑ المقالات و الفرق ص۱۱۳.
۲۷. ↑ فرق الشیعه ص۱۰۸.
۲۸. ↑ الزینة فی الکلمات الاسلامیة العربیة، قسم۳، ص۲۹۱ـ۲۹۲.
۲۹. ↑ الملل و النحل قسم۱، ص۱۵۱.
۳۰. ↑ رجال کشی ج ۱، ص۲۸۷ـ۲۹۰.
۳۱. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ج۵۰، ص۲۲۸۲۳۱.
۳۲. ↑ ابن بابویه، ابی‌جعفر محمد بن علی (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص۴۸۳-۴۸۴.
۳۳. ↑ رجال کشی ج ۱، ص۲۹۰.
۳۴. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ج۵۰، ص۲۲۷.
۳۵. ↑ فرق الشیعه ص۹۵، پانویس۱.
۳۶. ↑ المجدی فی انساب‌الطالبیین ص۱۳۰.
۳۷. ↑ عمدة الطالب فی انساب آل ابی‌طالب ص۱۹۹، پانویس.
۳۸. ↑ المستطابة فی نسب سادات طابة، در الرسائل الثلاث ص۱۶۱.
۳۹. ↑ المستطابة فی نسب سادات طابة، در الرسائل الثلاث ص۱۶۵.
۴۰. ↑ طبقات اعلام الشیعة قسم۲، ص۵۱۹.
۴۱. ↑ الفصول العشرة فی‌الغیبة، ص۶۲.
۴۲. ↑ رجال کشی ج ۱، ص۱۰۷.
۴۳. ↑ کشف الغمة ج۲، ص۲۰۵.
۴۴. ↑ اربلی، کشف الغمة ج۲، ص۲۲۳.
۴۵. ↑ الارشاد، ج۲، ص۳۲۴.
۴۶. ↑ النقض علی أبی الحسن علی‌بن احمدبن بشار فی‌الغیبة ص۲۰۰.
۴۷. ↑ کشف الغمة ج۲، ص۲۰۵.
۴۸. ↑ الارشاد، ج۲، ص۳۲۵.
۴۹. ↑ اعلام الوری بأعلام الهدی ج۲، ص۱۵۰.
۵۰. ↑ الارشاد، ج۲، ص۳۲۴.
۵۱. ↑ کشف الغمة ج۲، ص۲۰۵.
۵۲. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ج۵۰، ص۳۳۲.
۵۳. ↑ اصول کافی ج۱، ص۲۸۵-۲۸۶.
۵۴. ↑ الامامة، ص ۵۶۵۹.
۵۵. ↑ ابن بابویه، ابی‌جعفر محمد بن علی (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۴۱۴۴۱۷.
۵۶. ↑ اختیار معرفه الرجال، المعروف برجال الکشی، (تلخیص) محمدبن حسن طوسی ج۲، ص۵۲۵.
۵۷. ↑ طوسی، ابی‌جعفر، محمد بن حسن (شیخ طوسی)، کتاب الغیبة، ص۸۴-۸۵.
۵۸. ↑ طوسی، ابی‌جعفر، محمد بن حسن (شیخ طوسی)، کتاب الغیبة، ص۲۲۲.
۵۹. ↑ الهدایة الکبری ص۳۸۳.
۶۰. ↑ ابن بابویه، ابی‌جعفر محمد بن علی (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۴۷۵-۴۷۸.
۶۱. ↑ الثاقب فی‌المناقب ص۶۰۷۶۱۱.
۶۲. ↑ النقض علی أبی الحسن علی‌بن احمدبن بشار فی‌الغیبة ص ۱۹۸.
۶۳. ↑ المقالات و الفرق ص۱۰۱.
۶۴. ↑ اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین ص۶۸.
۶۵. ↑ خاندان نوبختی ص۱۶۳.
۶۶. ↑ مکتب در فرآیند تکامل ص۱۱۵.
۶۷. ↑ اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین ص۶۸، پانویس۲.
۶۸. ↑ المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ج۲۰، قسم۲، ص۱۸۲.
۶۹. ↑ ناطق بالحق، نصره مذاهب الزیدیه ص۱۶۶.
۷۰. ↑ المقالات و الفرق ص۱۰۲-۱۱۶.
۷۱. ↑ نوبختی، فرق الشیعه ص۹۵ـ۱۱۲.
۷۲. ↑ مروج الذهب ج۵، ص۱۰۷.
۷۳. ↑ الفصول المختارة، ص۳۱۷۳۲۱.
۷۴. ↑ خاندان نوبختی ص۱۶۱-۱۶۵.
۷۵. ↑ معانی الاخبار، ص۶۵.
۷۶. ↑ بلوغ المرام ص۵۱.
۷۷. ↑ مکارم‌الاثار ج۳، ص۹۸۷.
۷۸. ↑ المجدی فی انساب‌الطالبیین ص۱۳۱.
۷۹. ↑ المجدی فی انساب‌الطالبیین ص۱۳۴.
۸۰. ↑ عمدة الطالب فی انساب آل ابی‌طالب ص۱۹۹.
۸۱. ↑ المستطابة فی نسب سادات طابة ص۶۴.
۸۲. ↑ زهرة المقول ص۱۶۶.
۸۳. ↑ المجدی فی انساب‌الطالبیین ص۱۳۴.
۸۴. ↑ عمدة الطالب فی انساب آل ابی‌طالب ص۱۹۹.
۸۵. ↑ الزینة فی الکلمات الاسلامیة العربیة، قسم۳، ص۲۹۱.
۸۶. ↑ الملل و النحل قسم۱، ص۱۵۱.
۸۷. ↑ فرق الشیعه ص۹۹، پانویس۱، که در آنجا نام وی علی‌بن طاحی درج شده که احتمالاً تصحیف طاحن است
۸۸. ↑ المجدی فی انساب‌الطالبیین ص۱۳۴.
۸۹. ↑ مکارم‌الاثار ج۳، ص۹۸۷.
۹۰. ↑ مکتب در فرآیند تکامل ص۱۱۸-۱۱۹.
۹۱. ↑ الشجرة المبارکة فی انساب الطالبیة ص۷۹-۸۰.
۹۲. ↑ مکتب در فرآیند تکامل ص۱۱۸-۱۱۹.
۹۳. ↑ الزینة فی الکلمات الاسلامیة العربیة، قسم۳، ص۲۹۲.
۹۴. ↑ الملل و النحل قسم۱، ص۱۵۱.
۹۵. ↑ مکتب در فرآیند تکامل ص۱۱۹-۱۲۲.
۹۶. ↑ الفصول المختاره ص۳۱۲.
۹۷. ↑ الفصول العشرة فی‌الغیبة، ص۶۵-۶۶.
۹۸. ↑ طوسی، ابي‌جعفر، محمد بن حسن (شیخ طوسی)، کتاب الغیبة، ص۲۱۸.
۹۹. ↑ مکتب در فرآیند تکامل ص۱۲۰-۱۲۲.
۱۰۰. ↑ رجال نجاشی ص۱۷۷.
۱۰۱. ↑ الذریعة الی تصانیف الشیعة ج۲۴، ص۲۳۱.
۱۰۲. ↑ طوسی، ابی‌جعفر، محمد بن حسن (شیخ طوسی)، کتاب الغیبة، ص۲۹۰.
۱۰۳. ↑ ابن بابویه، ابی‌جعفر محمد بن علی (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۴۸۳، ح۴.
منبع
[ویرایش]
فرهنگ‌نامه مهدویت، سلیمیان، خدامراد، ص۱۵۷، برگرفته از مقاله «جعفر کذاب».
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله جعفر بن علی، شماره۴۷۰۰.
كمال الدين و تمام النعمة، ج1، ص: 319
2- حدثنا علي بن عبد الله الوراق قال حدثنا محمد بن هارون الصوفي عن عبد الله بن موسى «1» عن عبد العظيم بن عبد الله الحسني رضي الله عنه قال حدثني صفوان بن يحيى عن إبراهيم بن أبي زياد عن أبي حمزة الثمالي عن أبي خالد الكابلي قال: دخلت على سيدي علي بن الحسين زين العابدين ع فقلت له يا ابن رسول الله أخبرني بالذين فرض الله عز و جل طاعتهم و مودتهم و أوجب على عباده الاقتداء بهم بعد رسول الله ص فقال لي يا كنكر «2» إن أولي الأمر الذين جعلهم الله عز و جل أئمة للناس و أوجب عليهم طاعتهم أمير المؤمنين علي بن أبي طالب ع ثم الحسن ثم الحسين ابنا علي بن أبي طالب ثم انتهى الأمر إلينا ثم سكت فقلت له يا سيدي روي لنا عن أمير المؤمنين علي ع أن الأرض لا تخلو من حجة لله جل و عز على عباده فمن الحجة و الإمام بعدك قال ابني محمد و اسمه في التوراة باقر يبقر العلم بقرا هو الحجة و الإمام بعدي و من بعد محمد ابنه جعفر و اسمه عند أهل السماء الصادق فقلت له يا سيدي فكيف صار اسمه الصادق و كلكم صادقون قال حدثني أبي عن أبيه ع أن رسول الله ص قال إذا ولد ابني جعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن علي بن أبي طالب ع فسموه الصادق فإن للخامس من ولده ولدا اسمه جعفر يدعي الإمامة اجتراء على الله و كذبا عليه فهو عند الله جعفر الكذاب المفتري على الله عز و جل و المدعي لما ليس له بأهل المخالف على أبيه و الحاسد لأخيه ذلك الذي يروم كشف ستر الله عند غيبة ولي الله عز و جل ثم بكى علي بن الحسين ع بكاء شديدا ثم قال كأني بجعفر الكذاب و قد حمل طاغية زمانه على تفتيش أمر ولي الله و المغيب في حفظ الله و التوكيل بحرم أبيه جهلا منه بولادته و حرصا منه على قتله إن ظفر به و طمعا في ميراثه حتى يأخذه بغير حقه قال أبو خالد فقلت له يا ابن رسول الله و إن ذلك لكائن فقال إي و ربي إن ذلك لمكتوب عندنا في الصحيفة التي فيها ذكر المحن التي تجري علينا بعد رسول الله ص قال أبو خالد فقلت يا ابن رسول الله ثم يكون ما ذا قال ثم تمتد الغيبة «1» بولي الله عز و جل الثاني عشر من أوصياء رسول الله ص و الأئمة بعده يا أبا خالد إن أهل زمان غيبته القائلين بإمامته و المنتظرين لظهوره أفضل من أهل كل زمان لأن الله تبارك و تعالى أعطاهم من العقول و الأفهام و المعرفة ما صارت به الغيبة عندهم بمنزلة المشاهدة و جعلهم في ذلك الزمان بمنزلة المجاهدين بين يدي رسول الله ص بالسيف أولئك المخلصون حقا و شيعتنا صدقا و الدعاة إلى دين الله عز و جل سرا و جهرا و قال علي بن الحسين ع انتظار الفرج من أعظم الفرج.
الهداية الكبرى، ص: 248
قال الحسين بن حمدان حدثني علي بن بشر عن جعفر بن يزيد الرهاوي عن محمد بن المفضل عن الحسن بن مسكان عن داود الرقي عن أبي حمزة الثمالي عن ميثم التمار عن جابر بن عبد الله الأنصاري قال: قال رسول الله (صلى الله عليه و آله): إذا ولد جعفر بن محمد بن علي بن الحسين (صلوات الله عليه) فسموه جعفرا الصادق فإنه يولد من ولده ولد يقال له جعفر الكذاب ويل له من جرأته علي و بغيه على أخيه صاحب الحق و إمام الخلق و مهدي أهل بيتي فلأجل ذلك سمي جعفر الصادق و جعفر الكذاب هو جعفر بن علي بن محمد بن علي بن موسى بن جعفر الصادق و هو المعروف ب زق خمر و هو الذي سعى بجارية أخيه الحسن بن علي إلى السلطان و قال له: إن أخي توفي و لم يكن له ولد و إنما خلف حملا في بطن جاريته نرجس و أخذت هي و ورداس الكتابية جاريتا الحسن بن علي من داره في سوق العطش و حبستا سنتين فل
بدون نظر