بسم الله الرحمن الرحیم

الحاج الشيخ علي أكبر النهاوندي(1278 - 1369 هـ = 1862 - 1950 م)

الحاج الشيخ علي أكبر النهاوندي(1278 - 1369 هـ = 1862 - 1950 م)







فهرس ‏التراث، ج‏2، ص: 390
علي أكبر النهاوندي (1278- 1369) «1»

الشيخ علي أكبر بن الحسين بن محمد النهاوندي الخراساني.
وصفه السيد المرعشي قدّس سرّه: «بالعلامة البحاثة المؤلف المكثر».
و مما قال شيخنا العلامة: «عالم محدث، و فقيه ورع، ولد في سنة 1278 ه، و قرأ في بروجرد و أصفهان، و في سنة 1299 هاجر إلى العراق في سامراء و لازم درس السيد المجدد الشيرازي إلى سنة 1308، ثم انتقل إلى النجف و حضر على السيد محمد كاظم اليزدي و غيره، و بلغ درجة عالية من العلم و العمل، و في سنة 1319 عاد إلى إيران، و في سنة 1327 ه هبط المشهد الرضوي و كرّس وقته للتأليف، فأخرج عددا من الآثار القيمة، و كان يعظ بعد الصلاة و لوعظه أثر في نفوس سامعيه، توفي يوم الثلاثاء 19 ربيع الثاني 1369 ه».
روى عن السيد أبي القاسم الإشكوري عن ميرزا حبيب الله الرشتي (ت/ 1312 ه)، و أسند عنه المرعشي في الإجازة الكبيرة.
من آثاره:
1- العبقري الحسان في تواريخ صاحب الزمان:
طبع في سنة 1363 ه.
2- وسيلة النجاة في شرح دعاء السمات:
طبع في طهران سنة 1332 ه.










علی‌اکبر نهاوندی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


آیت الله حاج شیخ علی اکبر نهاوندی در سال ۱۲۷۸ هـ. ق. در شهرستان نهاوند دیده به جهان گشود. او کودکی را در دامن خانواده‌ای مذهبی پشت سر گذاشت .

فهرست مندرجات
۱ - ورود به حوزه
۲ - بازگشت به ایران
۳ - اساتید
۴ - مشایخ روایی آیت الله نهاوندی
۵ - راویان حدیث از حاج شیخ علی اکبر نهاوندی
۶ - آثار
۷ - توجه به ادبیات
۸ - ویژگی‌های اخلاقی
۹ - سخت کوشی در راه تحصیل علم
۱۰ - وفات
۱۱ - پانویس
۱۲ - منبع

ورود به حوزه
[ویرایش]
در نوجوانی وارد حوزه علمیه نهاوند شد. وی دروس مقدماتی را نزد شیخ جعفر بروجردی و حاج ملا محمد سره‌بندی آموخت، سپس به بروجرد هجرت نمود و دروس سطح را نزد شیخ آقا حسین شیخ الاسلام، آقا ابراهیم بن مولی حسن تویسرکانی، سید ابوطالب و دیگران فرا گرفت. آیت الله نهاوندی برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه مشهد مقدس راه یافت و در درس شیخ عبدالرحیم بروجردی، آقا میرزا سید علی حائری یزدی و حاج شیخ محمد تقی بجنوردی مشهدی شرکت کرد. وی مدتی نیز برای کسب‌ دانش در اصفهان به سر برد، سپس به حوزه علمیه تهران رفت و در مجلس درس حاج میرزا حسن آشتیانی، میرزا عبدالرحیم نهاوندی و میرزا محمد اندرمانی حضور یافت. او در حوزه علمیه تهران، فلسفه و علوم معقول را نزد میرزا محمد رضا قمشه‌ای، میرزا ابوالحسن جلوه و حیدر خان نهاوندی آموخت. سپس به عتبات عالیات هجرت نمود و در سامراء، در درس میرزا محمد حسن شیرازی شرکت کرد. او در سال ۱۳۰۸ هـ. ق به حوزه علمیه نجف عزیمت کرد و در درس سید محمد کاظم طباطبایی یزدی، آخوند خراسانی، شیخ محمد طه نجف، میرزا حبیب الله رشتی، شیخ الشریعه اصفهانی، شیخ محمد حسن مامقانی، مولی لطف الله مازندرانی و حاجی نوری (صاحب مستدرک) شرکت کرد. [۱]

آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره) در مورد آیت الله نهاوندی چنین فرموده است:
او مهارت ویژه‌ای در علم حدیث و مقدمات آن مانند علم رجال و علم درایه داشت. وی فقیهی اصولی و متکلمی مفسر بود. ایشان هم درس پدرم، علامه آیت الله سید شمس الدین محمود حسینی مرعشی نجفی (متوفا: ۱۳۳۸ هـ. ق.) بود، و در درس بسیاری از بزرگان شرکت می‌کرد. [۲]


بازگشت به ایران
[ویرایش]
شیخ علی اکبر نهاوندی در اواخر ماه ذیقعده سال ۱۳۱۷ هـ. ق، به سبب مریضی، به ایران بازگشت و یک ماه و نیم در تبریز ماند، سپس به نهاوند رفت و تا نیمه ماه ذیحجه سال ۱۳۲۲ هـ. ق، در آن جا ماند؛ سپس در ابتدای محرم سال ۱۳۲۳ هـ. ق، به تهران رفت و ۶ سال در تهران اقامت کرد.
او در سال ۱۳۲۸ هـ. ق، به مشهد رفت. وی در مسجد گوهرشاد نماز می‌خواند و هر شب، ‌بعد از نماز منبر می‌رفت. سخنان ایشان تأثیر به سزایی بر مردم می‌گذاشت. او بیشتر عمرش را به نگارش کتاب سپری نمود.

اساتید
[ویرایش]
۱. میرزا حبیب الله رشتی.
۲. آیت الله شیخ ملاّ علی نهاوندی (مؤسس نهاوندی).
۳. سید ابوالقاسم اشکوری، نویسنده کتاب جواهر العقول.
۴. آخوند خراسانی، نویسنده کتاب کفایة الاصول.
۵. حاج میرزا حسین خلیلی تهرانی.
۶. شیخ محمد حسن مامقانی.
۷. سید محمد کاظم طباطبایی یزدی، نویسنده کتاب العروة الوثقی و ده‌ها اثر ارزنده دیگر: او از بزرگترین مراجع و علمای زمان خود بود.
۸. شریعت اصفهانی (شیخ الشریعه).
۹. شیخ محمد طه نجف.
۱۰. حاج میرزا حسین نوری.

مشایخ روایی آیت الله نهاوندی
[ویرایش]
۱. میرزا حبیب الله رشتی.
۲. شیخ الشریعه اصفهانی.
۳. سید ابوالقاسم اشکوری.
۴. سید حسین کوه کمری.
۵. سید مرتضی کشمیری.
۶. حاج میرزا حسین نوری.

راویان حدیث از حاج شیخ علی اکبر نهاوندی
[ویرایش]
۱. سید شهاب الدین مرعشی نجفی (۱۲۷۶ ـ ۱۳۶۹ ش.) .
۲. شیخ محمد شریف رازی (۱۳۶۴ هـ. ش.) نویسنده کتاب ارزشمند «گنجینه دانشمندان».
۳. شیخ محمد علی اردوبادی.
۴. سید علی نقی فیض الاسلام (مترجم نهج البلاغه).

آثار
[ویرایش]
۱. البنیان الرفیع (اخلاق ربیعی)
۲. جنة العالیه و جعبه الغالیه
۳. جنتان مدهامتان
۴. راحة الروح یا کشتی نجات
۵. خزینة الجواهر فی زینة المنابر
۶. گلزار اکبری و لاله زار منبری
۷. انوار المواهب
۸. العبقری الحسان فی تواریخ صاحب الزمان (عج)
۹. جواهر الکلمات (جواهر الزواهر فی شوارد النوادر) این کتاب در قطع رحلی و و در دو جزء و به صورت چاپ سنگی به چاپ رسیده است.
۱۰. وسیلة النجاة و عناوین الجمعات فی شرح دعاء السمات
۱۱. انهار النوائب فی اسرار المصائب.
۱۲. حاشیه فرائد الاصول علی المبحث البراءه.
۱۳. رساله الحقیقه و المجاز.
۱۴. وسائل العبید الی مراحل التوحید.
۱۵. رشحه الندی فی مسأله البداء.
۱۶. صلاه المسافر (تقریردرس شیخ محمد طه نجف).
۱۷. طور سینا در شرح حدیث کساء.
۱۸. الفتح المبین فی ترجمه الشیخ علی الحزین.
۱۹. الفوائد الکوفیه فی ردّ الصوفیه.
۲۰. کشف التطیه عن وجوه التسمیه.
۲۱. لمعات الانوار فی حلّ مشکلات الآیات و الاخبار.
۲۲. مفرح القلوب و مفرّج الکروب.
۲۳. المواریث (تقریر درس سید محمد کاظم طباطبایی یزدی).
۲۴. النفخات العنبریّه فی البیانات المنبریّه.
۲۵. الید البیضاء فی مناقب الامیر و الزهرا ـ علیهم السلام ـ.
۲۶. الیاقوت الاحمر فی من رأی الحجه المنتظر (عج).
۲۷. سبع المثانی، در مناقب حسن اول تا حسن الثانی (پیشوایان دهگانه).
۲۸. العسل المصفی فی نکت اخبار مناقب المصطفی.
۲۹. الکواکب الدّری فی نکت اخبارمناقب امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ. [۳]


توجه به ادبیات
[ویرایش]
حاج شیخ علی اکبر نهاوندی علاقه فراوانی به شعر و قطعات ادبی و جملات و عبارات موزون اعم از ادبیات عرب و فارسی داشته. این علاقه از ذکر و نقل اشعار فراوان و کلمات حکمت آموز در کتاب‌های متعدّد ایشان، به وضوح مشاهده می‌شود. او همواره در مقالات خویش، سعی در ارائه معانی بلند در قالب نثری مسجّع و موزون داشت و از قلمی شیوا و روان برخوردار بود.

ویژگی‌های اخلاقی
[ویرایش]
یکی از مؤمنین [۴]
می‌گوید: حدود چهل سال قبل که در شهربانی آن زمان در تهران مشغول خدمت بودم، یک شب هنگام گشت شبانه به شخصی برخورد کردم که پس از کمی صحبت معلوم شد که کلیمی مذهب است. ایشان پس از این که فهمید بنده نهاوندی هستم، به تعریف و تمجید از اهالی نهاوند پرداخت و گفت: عالم دینی شما حق بزرگی برگردن ما کلیمی‌ها دارد. گفتم: چطور؟ گفت: من از کلیمی‌های مشهد هستم، چند سال پیش عده‌ای از متعصبین ناآگاه هنگام برپایی یکی از مراسم مذهبی ما، نقشه برهم زدن مراسم را در نهاوند کشیده بودند، وقتی این حمله در حال شکل‌گیری بود، ما چاره‌ای جز این ندیدیم که جریان را به اطلاع شیخ علی اکبر نهاوندی که نفوذ و محبوبیت فراوانی در بین مردم داشت، برسانیم. ایشان پس از اطلاع، سراسیمه خود را به محل رساند و پس از دعوت نمودن همگان به آرامش، سخنرانی غرّایی درباره مقام حضرت موسی(ع) ـ علیه السلام ـ و نحوه برخورد با اقلیت‌ها و این که یهودیان این مراسم را به استناد کدام یک از آیات تورات به جای می‌آورند، ایراد نمود. کلیمیان چنان تحت تأثیر کلمات و وسعت اطلاعات او قرار گرفتند، که اشک از دیدگانشان جاری شد. برخی از آنان گفتند: گوئیا موسی ـ علیه السلام ـ زنده گشته و احکاممان را به ما تعلیم می‌دهد. آن عده از مسلمانان نیز از کار خود پشیمان شدند و متفرق گشتند.

سخت کوشی در راه تحصیل علم
[ویرایش]
آیت الله نهاوندی می‌نویسد: خواجه عبدالله انصاری در «نفحات الانس» می‌گوید:
«من سیصد هزار حدیث یاد دارم با هزار هزار اسناد. آنچه من در طلب حدیث حضرت مصطفی ـ صلی الله علیه و آله ـ کشیم هرگز از احدی نکشیده، یک منزل از نیشابور تادیزباد باران می‌آمد و من برای آن که جزوه‌های حدیث خیس نشود در حال رکوع راه می‌رفتم و آنها را در زیر شکم نهاده بودم. شب در نور چراغ، حدیث می‌نوشتم و فراغت نان خوردن را نداشتم، مادرم نان پاره و لقمه می‌کرد و در دهان من می‌نهاد.
نظیر حالت خواجه از برای خود حقیر نیز اتفاق افتاد. در سال ۱۳۱۸ هـ. ق. که از نجف اشرف بیرون آمده و به جانب بلاد عجم می‌آمدم، آب طغیان نمود و سد کاظمین و بغداد را خراب نمود و از حدود بغداد تا حدود سرای خاکستری را آب گرفته بود. قُفّه در میان آب انداخته و زوّار و عابرین را عبور می‌دادند. حقیر در میان قفّه به پا ایستاده و مؤلفات فقه و اصول خود را در ساروقی بسته و بالای سرخود نگه داشته بودم که اگر فرضاً غرق شدم، اول خود غرق شوم بعد از آن نوبت به آن مؤلفات برسد و تا به حال که این مقام را تحریر می‌نمایم و مقارن ظهر روز یکشنبه بیست و یکم ماه شعبان المعظم سال ۱۳۴۱ هـ. ق. است، اگر مدعی شوم که در منزل خود از بدو تحصیل تا حال غذایی با فراغت بال صرف ننموده، به جهت اشتغال به مطالعه کتب و نوشتجات، همانا ادعایی قریب به صدق نموده‌ام. از خداوند توفیق آن چه را دوست دارد و مورد رضایت اوست مسئلت دارم. [۵]


وفات
[ویرایش]
وی عاقبت در روز سه شنبه نوزدهم ربیع الثانی سال ۱۳۶۹ هـ. ق در ۹۱ سالگی چشم از جهان فروبست. با اعلام وفات این بزرگ مرد از مأذنه مساجد و حرم رضوی، مردم دسته دسته به کوچه‌ها و خیابانها ریختند و بدن مطهر این عالم ربانی را با اندوه و ماتم فراوان تشییع نمودند.
پیکر پاک ایشان در «دار السعاده»، درجوار مرقد مطهر امام رضا ـ علیه السلام ـ نزدیک قبر شیخ مرتضی آشتیانی، طرف پایین پای مبارک حضرت رضا ـ علیه السلام ـ در صحن جدید، متصل به درب حرم مطهر به خاک سپرده شد.
آقای مروّج که از سرایندگان مادّه تاریخ در مشهد بود، در تاریخ رحلت ایشان سروده‌اند:
آمده اندوه و سرافکند و پی تاریخ گفت:
شد نهاوندی مقیم اندر درِ سلطان توس


پانویس
[ویرایش]
۱. ↑ . ریحانة الادب، ج ۶، ص ۲۶۹ ـ ۲۷۰.
۲. ↑ . المسلسلات فی الاجازات، ص ۳۷۶ ـ ۳۷۷.
۳. ↑ . معجم مؤلفی الشیعه، ص ۴۲۲ و ۴۲۳.
۴. ↑ . معجم مؤلفی الشیعه، ص ۴۲۲ و ۴۲۳.
۵. ↑ . نهاوندی، شیخ علی اکبر، جنة العالیه، ج ۲، ص ۵۳ ـ۵۴، شماره ۱۳۱.


منبع
[ویرایش]سایت اندیشه قم









حاج شیخ علی اكبر نهاوندی

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو

حاج شیخ علی اكبر نهاوندی از علما و فقهای بزرگ شیعه در قرن چهاردهم هجری می زیسته است. وی صاحب تألیفات فراوانی در زمینه علوم اسلامی در فقه، اصول، ... می باشد که از آن بین می توان به «البنیان الرفیع»، «انوار المواهب» اشاره کرد.
Sheikh-nahavandi.jpg
نام کامل علی اكبر نهاوندی
زادروز 1278 قمری
زادگاه نهاوند
وفات 19 ربیع الثانی 1369 قمری
مدفن «دارالسعاده»، در جوار مرقد مطهر امام رضا علیه السلام نزدیك قبر شیخ مرتضی آشتیانی

Line.png
اساتید

میرزا حبیب الله رشتی، سید ابوالقاسم اشكوری، آخوند خراسانی،..
شاگردان
آثار

البنیان الرفیع (اخلاق ربیعی)، جنّتان مدهامّتان،...

محتویات

۱ ولادت
۲ تحصیلات
۳ بازگشت به ایران
۴ ویژگی‌های اخلاقی
۵ سخت كوشی در راه تحصیل علم
۶ توجه به ادبیات
۷ اساتید
۸ مشایخ روایی آیت الله نهاوندی
۹ راویان حدیث از حاج شیخ علی اكبر نهاوندی
۱۰ تألیفات
۱۱ وفات
۱۲ پانویس
۱۳ منابع

ولادت[ویرایش]

آیت الله حاج شیخ علی اكبر نهاوندی در سال 1278 هـ.ق در شهرستان نهاوند دیده به جهان گشود. او كودكی را در دامن خانواده‌ای مذهبی پشت سر گذاشت و در نوجوانی وارد حوزه علمیه نهاوند شد.
تحصیلات[ویرایش]

وی دروس مقدماتی را نزد شیخ جعفر بروجردی و حاج ملا محمد سره‌بندی آموخت، سپس به بروجرد هجرت نمود و دروس سطح را نزد شیخ آقا حسین شیخ الاسلام، آقا ابراهیم بن مولی حسن تویسركانی، سید ابوطالب و دیگران فراگرفت.

آیت الله نهاوندی برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه مشهد مقدس راه یافت و در درس شیخ عبدالرحیم بروجردی، آقا میرزا سید علی حائری یزدی و حاج شیخ محمدتقی بجنوردی مشهدی شركت كرد. وی مدتی نیز برای كسب‌ دانش در اصفهان بسر برد، سپس به حوزه علمیه تهران رفت و در مجلس درس حاج میرزا حسن آشتیانی، میرزا عبدالرحیم نهاوندی و میرزا محمد اندرمانی حضور یافت.

او در حوزه علمیه تهران، فلسفه و علوم معقول را نزد میرزا محمدرضا قمشه‌ای، میرزا ابوالحسن جلوه و حیدرخان نهاوندی آموخت. سپس به عتبات عالیات هجرت نمود و در سامرا، در درس میرزا محمدحسن شیرازی شركت كرد. او در سال 1308 هـ.ق به حوزه علمیه نجف عزیمت كرد و در درس سید محمدكاظم طباطبایی یزدی، آخوند خراسانی، شیخ محمد طه نجف، میرزا حبیب الله رشتی، شیخ الشریعه اصفهانی، شیخ محمدحسن مامقانی، مولی لطف الله مازندرانی و حاجی نوری (صاحب مستدرك) شركت كرد.[۱]

آیت الله العظمی مرعشی نجفی در مورد آیت الله نهاوندی چنین فرموده است: او مهارت ویژه‌ای در علم حدیث و مقدمات آن مانند علم رجال و علم درایه داشت. وی فقیهی اصولی و متكلمی مفسر بود. ایشان هم درس پدرم، علامه آیت الله سید شمس الدین محمود حسینی مرعشی نجفی (متوفی: 1338 هـ.ق) بود، و در درس بسیاری از بزرگان شركت می‌كرد.[۲]
بازگشت به ایران[ویرایش]

شیخ علی اكبر نهاوندی در اواخر ماه ذی القعده سال 1317 هـ.ق، به سبب مریضی، به ایران بازگشت و یك ماه و نیم در تبریز ماند، سپس به نهاوند رفت و تا نیمه ماه ذی الحجه سال 1322 هـ.ق، در آن جا ماند؛ سپس در ابتدای محرم سال 1323 هـ.ق، به تهران رفت و 6 سال در تهران اقامت كرد.

او در سال 1328 هـ.ق، به مشهد رفت. وی در مسجد گوهرشاد نماز می‌خواند و هر شب، ‌بعد از نماز منبر می‌رفت. سخنان ایشان تأثیر بسزایی بر مردم می‌گذاشت. او بیشتر عمرش را به نگارش كتاب سپری نمود.
ویژگی‌های اخلاقی[ویرایش]

یكی از مؤمنین[۳] می‌گوید: حدود چهل سال قبل كه در شهربانی آن زمان در تهران مشغول خدمت بودم، یك شب هنگام گشت شبانه به شخصی برخورد كردم كه پس از كمی صحبت معلوم شد كه كلیمی مذهب است. ایشان پس از این كه فهمید بنده نهاوندی هستم، به تعریف و تمجید از اهالی نهاوند پرداخت و گفت: عالم دینی شما حق بزرگی برگردن ما كلیمی‌ها دارد.

گفتم: چطور؟ گفت: من از كلیمی‌های مشهد هستم، چند سال پیش عده‌ای از متعصبین ناآگاه هنگام برپایی یكی از مراسم مذهبی ما، نقشه برهم زدن مراسم را در نهاوند كشیده بودند، وقتی این حمله در حال شكل‌گیری بود، ما چاره‌ای جز این ندیدیم كه جریان را به اطلاع شیخ علی اكبر نهاوندی كه نفوذ و محبوبیت فراوانی در بین مردم داشت، برسانیم.

ایشان پس از اطلاع، سراسیمه خود را به محل رساند و پس از دعوت نمودن همگان به آرامش، سخنرانی غرّایی درباره مقام حضرت موسی علیه السلام و نحوه برخورد با اقلیت‌ها و این كه یهودیان این مراسم را به استناد كدام یك از آیات تورات بجای می‌آورند، ایراد نمود. كلیمیان چنان تحت تأثیر كلمات و وسعت اطلاعات او قرار گرفتند، كه اشك از دیدگانشان جاری شد. برخی از آنان گفتند: گوئیا موسی علیه السلام زنده گشته و احكاممان را به ما تعلیم می‌دهد. آن عده از مسلمانان نیز از كار خود پشیمان شدند و متفرق گشتند.
سخت كوشی در راه تحصیل علم[ویرایش]

آیت الله نهاوندی می‌نویسد: خواجه عبدالله انصاری در «نفحات الانس» می‌گوید: «من سیصد هزار حدیث یاد دارم با هزار هزار اسناد. آن چه من در طلب حدیث حضرت مصطفی صلی الله علیه و آله كشیم هرگز از احدی نكشیده، یك منزل از نیشابور تا دیزباد باران می‌آمد و من برای آن كه جزوه‌های حدیث خیس نشود در حال ركوع راه می‌رفتم و آن ها را در زیر شكم نهاده بودم. شب در نور چراغ، حدیث می‌نوشتم و فراغت نان خوردن را نداشتم، مادرم نان پاره و لقمه می‌كرد و در دهان من می‌نهاد.

نظیر حالت خواجه از برای خود حقیر نیز اتفاق افتاد. در سال 1318 هـ.ق كه از نجف اشرف بیرون آمده و به جانب بلاد عجم می‌آمدم، آب طغیان نمود و سد كاظمین و بغداد را خراب نمود و از حدود بغداد تا حدود سرای خاكستری را آب گرفته بود. قُفّه[۴] در میان آب انداخته و زوّار و عابرین را عبور می‌دادند. حقیر در میان قفّه به پا ایستاده و مؤلفات فقه و اصول خود را در ساروقی[۵] بسته و بالای سرخود نگه داشته بودم كه اگر فرضاً غرق شدم، اول خود غرق شوم بعد از آن نوبت به آن مؤلفات برسد و تا به حال كه این مقام را تحریر می‌نمایم و مقارن ظهر روز یكشنبه بیست و یكم ماه شعبان المعظم سال 1341 هـ.ق است، اگر مدعی شوم كه در منزل خود از بدو تحصیل تا حال غذایی با فراغت بال صرف ننموده، به جهت اشتغال به مطالعه كتب و نوشتجات، همانا ادعایی قریب به صدق نموده‌ام. از خداوند توفیق آن چه را دوست دارد و مورد رضایت اوست مسئلت دارم.[۶]
توجه به ادبیات[ویرایش]

حاج شیخ علی اكبر نهاوندی علاقه فراوانی به شعر و قطعات ادبی و جملات و عبارات موزون اعم از ادبیات عرب و فارسی داشته. این علاقه از ذكر و نقل اشعار فراوان و كلمات حكمت آموز در كتاب‌های متعدد ایشان، به وضوح مشاهده می‌شود. او همواره در مقالات خویش، سعی در ارائه معانی بلند در قالب نثری مسجع و موزون داشت و از قلمی شیوا و روان برخوردار بود.


اساتید[ویرایش]

میرزا حبیب الله رشتی: وی دانشمند و محقق ژرف‌نگر و از بزرگ فقیهان جهان تشیع بود كه زهدش زبانزد خاص و عام بود. ایشان صاحب ده‌ها اثر ارزشمند در موضوعات مختلف می‌باشد.
آیت الله شیخ ملا علی نهاوندی (مؤسس نهاوندی): وی از مراجع بزرگ تقلید شیعه و در علم اصول صاحب نظر بود. او به دلیل سلیقه خاصی كه در علم اصول داشت، به آیت الله موسس معروف بود. وی دارای تألیفات بسیاری از جمله: تشریح الاصول الصغیر، تشریح الاصول الكبیر می‌باشد.
سید ابوالقاسم اشكوری، نویسنده كتاب جواهر العقول
آخوند خراسانی، نویسنده كتاب كفایه الاصول: او از مراجع بزرگ تقلید و مدرس كم نظیر حوزه علمیه نجف و از سلسله حماسه سازان تاریخ معاصر ایران بود. از وی تألیفات متعددی بجای مانده است.
حاج میرزا حسین خلیلی تهرانی
شیخ محمدحسن مامقانی
سید محمدكاظم طباطبایی یزدی، نویسنده كتاب العروه الوثقی و ده‌ها اثر ارزنده دیگر: او از بزرگترین مراجع و علمای زمان خود بود.
شریعت اصفهانی (شیخ الشریعه)
شیخ محمد طه نجف
حاج میرزا حسین نوری: او یكی از بزرگان محدثین شیعه و نویسنده كتاب «مستدرك الوسایل و مستنبط المسائل» و ده‌ها اثر ارزنده دیگر بود.

مشایخ روایی آیت الله نهاوندی[ویرایش]

میرزا حبیب الله رشتی
شیخ الشریعه اصفهانی
سید ابوالقاسم اشكوری
سید حسین كوه كمری
سید مرتضی كشمیری
حاج میرزا حسین نوری

راویان حدیث از حاج شیخ علی اكبر نهاوندی[ویرایش]

سید شهاب الدین مرعشی نجفی (1276 ـ 1369 ش) او از مراجع بزرگ تقلید شیعه و صاحب ده‌ها اثر ارزشمند و مؤسس «كتابخانه بزرگ آیت الله العظمی مرعشی نجفی» در قم است.
شیخ محمد شریف رازی (1364 ه.ش) نویسنده كتاب ارزشمند «گنجینه دانشمندان»
شیخ محمدعلی اردوبادی
سید علی نقی فیض الاسلام (مترجم نهج البلاغه)

تألیفات[ویرایش]

البنیان الرفیع (اخلاق ربیعی): این كتاب در قطع وزیری و در یك مجلد به صورت چاپ سنگی و در 324 صفحه به چاپ رسیده است. تاریخ شروع نگارش این كتاب سال 1337 هـ.ق و تاریخ اتمام آن سال 1341 هـ.ق است. این كتاب در شرح احوال ربیع بن خثیم معروف به خواجه ربیع است و متشكل از یك مقدمه و هشت باب و یك خاتمه است.
باب اول: در رد اشكالاتی است كه به خواجه ربیع وارده شده است.
باب دوم: ‌در بیان قرائنی است كه دلالت بر خوبی وی دارد.
باب سوم: ‌در بیان عبارات علمای علم رجال در مورد خواجه ربیع است.
باب چهارم: سخنانی از خواجه ربیع آورده شده است. كه همگی دلالت بر نیكویی وی دارد.
باب پنجم: حكایاتی از او كه دلالت بر ممدوح بودن وی است، آمده.
باب ششم: صفات نیكوی او آورده شده است.
باب هفتم: متضمن حالات زهاد ثمانیه (هشت زاهد بزرگ) است كه خواجه ربیع یكی از آن‌هاست.
باب هشتم: كیفیت بنای مقبره خواجه ربیع و در خاتمه نیز آداب زیارت قبور مؤمن و صالحان آمده است.
جنّهُ العالیه و جعبهُ الغالیه: نگارش این كتاب در سه جزء و در سال 1341 هـ.ق به اتمام رسید و هر سه جزء در یك مجلد به قطع رحلی و چاپ سنگی به چاپ رسید. این كتاب كشكولی است كه مطالب مختلف در آن شماره گذاری شده و هر جزء آن مشتمل بر 333 مطلب از مطالب مختلف كه شامل: حكایات، مواعظ، تفاسیر غریبه، تأویلات عجیب، نصایح، منامات، معالجات و مناظرات و... است.
جنّتان مدهامّتان: این كتاب در قطع رحلی و در دو جزء به صورت چاپ سنگی به چاپ رسیده است. جزء اول (الجنه الاولی) 209 صفحه و جزء دوم (الجنّه الثانیه) 206 صفحه است. جزء اول مشتمل بر 504 جوهره و جزء دوم مشتمل بر541 جوهره است. هر جوهره از این كتاب در مورد مسائل مختلفی از عقاید و اخلاق و عرفان و... است.
راحه الرّوح یا كشتی نجات: این كتاب شرحی است بر حدیث شریف نبوی كه در كتاب‌های شیعه و اهل سنت آمده است كه پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمود: مثل أهل بیتی كمثل سفینه نوحٍ من ركبها نجی و من تخلّف عنها غرق؛ اهل بیت من به مثابه كشتی نوح‌اند كه هر كس بر آن سوار شد، نجات یافت و هر كه از آن واماند، غرق گردید. این كتاب به قطع وزیری و در 512 صفحه توسط كتاب فروشی جعفری، مشهد به چاپ رسید. نگارش كتاب در سال 1341 هـ.ق به پایان رسید.
خزینه الجواهر فی زینه المنابر: این كتاب در سه بخش؛ اصول دین، فروع دین و اخلاق، نگارش یافته و در هر بخش، آیات، روایات، مواعظ و حكایات مربوط به آن بخش به ترتیب آورده شده است. این كتاب مشتمل بر شرح و تفسیر 40 آیه و 77 روایت و 80 موعظه و 200 حكایت است. نگارش این كتاب در سال 1336 هـ.ق به پایان رسید و به قطع وزیری و در 722 صفحه، از طرف انتشارات كتابفروشی اسلامیه به زیور طبع آراسته گردیده است.
گلزار اكبری و لاله زار منبری: این كتاب در 114 فصل ـ به عدد سوره‌های قرآن ـ تنظیم شده و هر فصل آن به«گلشن» نام‌گذاری گردیده است. در واقع، این كتاب كشكولی است از مطالب مختلف، با این تفاوت كه مطالب آن بر اساس موضوع هر گلشن و فصل، دسته بندی و مطالب هم سنخ در یك گلشن و پشت سر هم آورده شده است؛ برخلاف كشكول‌های رایج كه مطالب پراكنده در آن پشت سرهم و بدون باب بندی آمده است. این كتاب در سال 1344 هـ.ق نوشته شد و در چاپخانه حاج محمدعلی علمی به قطع وزیری و در 667 صفحه چاپ شده است.
انوار المواهب: این كتاب در قطع رحلی و به صورت چاپ سنگی، در چهار جزء است كه در یك مجلد به چاپ رسیده است. موضوع آن، مناقب و فضائل معصومین علیهم السلام است. جزء اول آن در فضائل و مناقب پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و جزء دوم در فضائل حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و جزء سوم در مناقب امیرالمومنین علیه السلام و جزء چهارم در مناقب و فضائل امام دوم تا امام یازدهم علیهم السلام است. تاریخ شروع این تألیف سال 1334 هـ.ق و تاریخ اتمام آن سال 1340 هـ.ق است. مجموع صفحات این كتاب 569 صفحه است.
العبقری الحسان فی تواریخ صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه شریف: این مجموع در قطع رحلی به صورت چاپ سنگی و در دو مجلد به چاپ رسیده و در شرح احوال حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه شریف است. این كتاب به گفته مؤلف به منزله جلد دوم كتاب انوار المواهب است. این كتاب در پنج قسمت نگارش یافته و هر قسمت آن به «بساط» نامگذاری شده است.
جواهر الكلمات (جواهر الزواهر فی شوارد النوادر): این كتاب در قطع رحلی و و در دو جزء و به صورت چاپ سنگی به چاپ رسیده است.
وسیله النجات و عناوین الجمعات فی شرح دعاء السمات: این اثر شرحی است بر دعای سمات و دارای مقدمه‌ای است در مورد دعا و اهمیت آن. نگارش این كتاب در سال 1331 هـ.ق به پایان رسید. این كتاب در 320 صفحه وزیری از طرف انتشارات نهاوندی به چاپ شده است.
انهار النوائب فی اسرار المصائب
حاشیه فرائد الاصول علی المبحث البراءه
رساله الحقیقه والمجاز
وسائل العبید الی مراحل التوحید
رشحه الندی فی مسأله البداء
صلاه المسافر (تقریر درس شیخ محمد طه نجف)
طور سینا در شرح حدیث كسا
الفتح المبین فی ترجمه الشیخ علی الحزین
الفوائد الكوفیه فی ردّ الصوفیه
كشف التطیه عن وجوه التسمیه
لمعات الانوار فی حلّ مشكلات الآیات والاخبار
مفرح القلوب و مفرّج الكروب
المواریث (تقریر درس سید محمدكاظم طباطبایی یزدی)
النفخات العنبریّه فی البیانات المنبریّه
الید البیضاء فی مناقب الامیر والزهرا علیهم السلام
الیاقوت الاحمر فی من رأی الحجه المنتظر عجل الله تعالی فرجه شریف
سبع المثانی، در مناقب حسن اول تا حسن الثانی (پیشوایان دهگانه)
العسل المصفی فی نكت اخبار مناقب المصطفی
الكواكب الدّری فی نكت اخبار مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام.[۷]


وفات[ویرایش]

وی عاقبت در روز سه شنبه نوزدهم ربیع الثانی سال 1369 هـ.ق در 91 سالگی چشم از جهان فروبست. با اعلام وفات این بزرگمرد از مأذنه مساجد و حرم رضوی، مردم دسته دسته به كوچه‌ها و خیابان‌ها ریختند و بدن مطهر این عالم ربانی را با اندوه و ماتم فراوان تشییع نمودند.

پیكر پاك ایشان در «دارالسعاده»، در جوار مرقد مطهر امام رضا علیه السلام نزدیك قبر شیخ مرتضی آشتیانی، طرف پایین پای مبارك حضرت رضا علیه السلام در صحن جدید، متصل به درب حرم مطهر به خاك سپرده شد.

آقای مروّج كه از سرایندگان ماده تاریخ در مشهد بود، در تاریخ رحلت ایشان سروده‌اند: آمده اندوه و سرافكند و پی تاریخ گفت: شد نهاوندی مقیم اندر درِ سلطان توس.
پانویس[ویرایش]

↑ ریحانه الادب، ج 6، ص 269 ـ 270.
↑ المسلسلات فی الاجازات، ص 376 ـ 377.
↑ همان.
↑ قفه: قایق، زورق.
↑ ساروق، پارچه چهارگوش، سفره.
↑ نهاوندی، شیخ علی اكبر، جنه العالیه، ج 2، ص 53 ـ 54، شماره 131.
↑ معجم مؤلفی الشیعه، ص 422 و 423.

منابع[ویرایش]

تلخيص از مجموعه گلشن ابرار، جلد3، زندگینامه "حاج شیخ علی اكبر نهاوندی" از علي مصباح.
علیرضا نوروزی، آیت الله حاج شیخ علی اکبر نهاوندی،پایگاه فرهنگی مذهبی شیعه ها، بازیابی: 20 اردیبهشت 1393.

برگرفته از «http://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=حاج_شیخ_علی_اكبر_نهاوندی&oldid=72963»
رده‌ها:

علمای قرن چهاردهم
مجتهدین
فقیهان
راویان حدیث
مفسرین قرآن
متکلمان










العبقری الحسان‌ (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


«العبقری الحسان فی احوال مولانا صاحب الزمان»، آیت‌الله حاج شیخ علی اکبر نهاوندی ، کتابی است به زبان فارسی در نه جلد درباره احوالات و شئون حضرت صاحب الزمان مهدی موعود عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف .کتاب در سال ۱۳۶۴ ق. به رشته تحریر درآمده است.

فهرست مندرجات
۱ - ساختار کتاب
۲ - گزارش محتوا
۲.۱ - محتوای بخش دوم
۲.۲ - محتوای بخش پنجم
۳ - وضعیت کتاب
۴ - منبع

ساختار کتاب
[ویرایش]
جلد نخست کتاب مشتمل بر سخن ناشر، شرح حال مولف به قلم محققان و مصححان آقایان: صادق برزگر بفرویی و حسین احمدی قمی، مقدمه مولف و پنج بخش (بساط) و هر بساط مشتمل بر چند عبقریه است.

گزارش محتوا
[ویرایش]
به گفته مولف، این کتاب به منزله جلد دوم کتاب دیگر مولف به نام « انوار المواهب » است که در شرح احوال حضرت ولی عصر علیه‌السّلام نوشته شده است.
بخش نخست کتاب که «الرفرف الاخضر فی بشارات ظهور الحجة المنتظر» نام دارد، مشتمل بر آیات قرآن و سایر کتب آسمانی و نیز پاره‌ای از اقوال کاهنان و ساحران و نیز احادیث نبوی و اخبار وارده از ائمه علیهم‌السّلام در بشارت ظهور حضرت حجت است که خود این بساط به چند عبقریه و هر عبقریه به چند رفرفه تقسیم شده است.

← محتوای بخش دوم

بخش دوم کتاب به «المسک الاذفر فی ولادة الحجة المنتظر و معجزاته و خوارق عاداته» موسوم و محتوی چند عبقریه و مسکه است. در این بخش نام ۴۵ نفر از علمای اهل سنت که قایل به تولد و حیات حضرت حجت هستند، آمده است.
بخش سوم «الصبح الاسفر فی اثبات مهدویة الحجة المنتظر» نام گرفته و شامل تعیین شخص مهدی علیه‌السّلام و چند اشکال وارده بر وجود، غیبت و سایر خصوصیات آن بزرگوار است. همچنین احوال معمرین و سالمندان به صورت طبقه بندی از یکصد و بیست سال تا سه هزار و هشتصد سال در آن آمده است. در این بخش همچنین از غیبت انبیای عظام از قوم خود سخن به میان آمده است.
بخش چهارم «الیاقوت الاحمر فی من رای الحجة المنتظر» نام یافته است. در این بخش نام هزار نفر یا بیشتر از کسانی که به هر نحوی از هنگام تولد تا زمان مولف توفیق دیدار آن امام را چه در خواب و چه در بیداری و چه در عالم کشف و شهود داشته‌اند، ذکر شده است.

← محتوای بخش پنجم

بخش پنجم کتاب «النجم الازهر فی علائم ظهور الحجة المنتظر» است که شامل مدح انتظار فرج و نیز بیان علائم ظهور است.
لازم به ذکر است، این کتاب از مشهورترین کتاب‌های نوشته شده، حول مشرف شدگان به محضر امام زمان علیه‌السّلام است. مرحوم نهاوندی در دو بخش اول این کتاب ۵۰ حکایت زیبا را از گذشتگان و معاصرین نقل کرده است. در بخش سوم مورد مشاهده حضرت صاحب الامر آمده است. در بخش چهارم به رؤیاهای صادقه و راستین پرداخته شده و حکایت جذاب نقل شده است. در بخش پنجم نیز حکایت نقل شده و در ادامه نیز مورد قضیه مرتبط با بحث ذکر گردیده و در نهایت نیز داستان و حکایت نقل شده است.

وضعیت کتاب
[ویرایش]
کتاب حاضر نسخه اصلاح و تصحیح شده چاپ سنگی کتاب است که در زمان خود مولف در دو جلد منتشر شده است. این نسخه مشتمل بر پاورقی‌هایی به قلم مصححان می‌باشد و جلد نهم آن به فهرست‌ها اختصاص یافته و مشتمل بر فهرست‌های ذیل می‌باشد:
فهرست آیات ،احادیث عربی، احادیث فارسی، اسامی ائمه، اسامی پیامبران ، اسامی حضرت حجت عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، اماکن، کتب و مقالات، اشعار فارسی، اشعار عربی، اشخاص، کلمات مشکل، مندرجات و منابع.

منبع
[ویرایش]
کتابخانه مهدویت،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.